zondag 30 november 2008

"Waarde commissie, waarde voorzitter..." - NGO's schrijven een brief'

Heel wat NGO's en sociale organisaties lopen hier al een week heel bedrijvig rond. Informatievergaderingen, strategisch overleg, persberichten, deelname aan ronde tafels, gesprekken met officiële delegaties van de verschillende kampen. Sommige mensen beginnen er ook wat afgepeigerd uit te zien.

Toch werd vandaag nog snel en alert gereageerd op kwalijke ontwikkelingen in de onderhandelingsgroep.

Er werd in de pershal actie gevoerd met een stembus. Men liet de 192 leden van de VN, de ‘G192’, de keuze tussen het accepteren van het veto van de Bush-administratie en een stem voor ‘people centered development’.

Het was ook tijd om de EU rechtstreeks aan te porren. Een NGO-brief aan de Europese ministers (live overhandigd aan de vertegenwoordigers van de commissie en het Frans voorzitterschap) vroeg de EU om echt op te komen voor de eindtekst en niet toe te geven aan de druk van de Verenigde Staten

We vroegen de EU ook om zelf een verklaring op te stellen waarin belangrijke punten die uit de eindtekst zijn gevallen opnieuw worden opgepikt. Zoals het belang van de strijd tegen belastingparadijzen bijvoorbeeld.

Doha is meteen een beetje minder saai.

Rudy De Meyer

FFD Doha: een schijnhuwelijk tussen de EU en de derde wereldgroep?

Zondagavond 30 november

Midden in dit soort VN- conferenties valt er altijd wel een crisismoment . Het is deze keer niet anders. Het verhaal gaat als volgt:

Zaterdagavond liep het gerucht dat de EU een geste zou doen, en de hele ontwerptekst zonder verdere plastische chirurgie zou aanvaarden. Op zich een mooi gebaar. Dat de Unie zich daarmee ook strategisch leuk positioneerde was meegenomen. Er was immers veel kans dat de VS en de andere iets hardere landen zoals Japan, wél nog aan een aantal paragrafen zouden willen sleutelen. De EU kon dan rustig laten betijen, en de hardlijners de kastanjes uit het vuur laten halen.

Deze ochtend liep de zaak in het honderd. Op de vergadering van de onderhandelingsgroep legde de EU haar kaarten op tafel: Tekst zoals hij is, te nemen of te laten.

De G77 (ontwikkelingslanden) met China gingen aarzelend in op het aanbod. Het was hun woordvoerder, de ambassadeur van Antigua aan te zien dat hij zijn troepen niet moeiteloos over de streep had getrokken. Was er dan toch een snel akkoord in de maak? Zouden ook de andere spelers toehappen?

De vertegenwoordiger van Canada begon als eerste aan de poten van de stoel te zagen: zij zou zich soepel opstellen en zich beperken tot enkele kleine opmerkingen. Zwitserland, Japan en Rusland legden daar elk nog een paar lagen bovenop. En de VS maakten de zaak af met een waslijst van te herbekijken paragrafen. In hun amendementen zat erg veel buskruit: geen grondige hervorming van het handelssysteem , geen negatieve woorden over de WTO, geen grondige aanpak van het financieel systeem, geen concrete uitspraken over de klimaatverandering, geen opvolgingsconferentie, en ga zo maar door...

Wat zou de EU doen? Woedend reageren op de politiek onwil? Vasthouden aan het akkoord dat ze intussen van de G77 hadden gekregen?

De Unie haalde zonder veel tegenspartelen bakzeil. Het akkoord was van de baan, en men zou de nieuwe voorstellen ‘bestuderen’. De G77 stelde dat zij, als het moest, ook een waslijst amendementen op tafel kon leggen en vroeg een beetje vertwijfeld of het hele gedoe nu terug van voor af aan moest beginnen. Delegaties pleegden snel overleg, en drumden dan samen rond de voorzitter van de onderhandelingsgroep. Die besloot de vergadering op te schorten, met de opdracht om met minimale veranderingen aan de tekst toch een akkoord mogelijk te maken. Dat moest dan via overleg binnen en tussen de groepen.

Het streefdoel om rond zes uur 's namiddags het resultaat gezamenlijk te bekijken werd niet gehaald. En ook de om 21 uur geplande avondvergadering ging niet door.

In de coulissen kon je opvangen dat een aantal G77 landen zich door de Europese Unie belazerd voelen. De ommezwaai van de Unie van algemeen akkoord, naar ‘we zullen de nieuwe voorstellen bekijken’ kwam er wat te snel en te gemakkelijk. Iemand sprak nogal dramatisch over ‘verraad’, en zei dat dit ook wel eens gevolgen kon hebben voor de klimaatonderhandelingen die deze week in Polen plaatshebben.

Het zal wel niet zo’n vaart lopen, denk ik. Hoe diep dit allemaal gaat is moeilijk in te schatten. Is de ergernis van de G77 echt, of is men alleen maar ‘strategisch’ kwaad? De grens tussen gespeelde kwaadheid en echte ruzie is vaak flinterdun.

Morgen om 10 uur zullen we weten of de brokken zijn gelijmd.

Rudy De Meyer

België spreekt !!!

Zondag 30 november

Ergens tussen 13 en 14 uur vanmiddag, als nummer 26 in de rij, gaf DGOS-directeur Peter Moors (het VN protocol kwam nog even vragen of het niet minister Michel was) de Belgische speech . Qua publiek moet je je daar niet al te veel bij voorstellen: in de grote conferentiezaal zaten vooral de Belgische delegatie, en een aantal vertegenwoordigers die nét na of nét voor België aan het woord kwamen. Dat is op zich niet zo belangrijk. De teksten van de toespraken worden ook rondgedeeld, en in het documentatiepakket van de conferentie opgenomen.

De tussenkomst van Moors zal de loop van de geschiedenis niet grondig veranderen. Met een beetje afstand bekeken en in de normale wereld is dit geen sterke tekst. Maar binnen dit VN-kader, en in vergelijking met de interventies van andere landen viel België deze keer toch niet uit de toon. Er werden op zijn minst enkele belangrijke onderwerpen aangeraakt die hier tot nu weinig aandacht hadden gekregen. Ook al zijn ze vanuit de Belgische buitenlandse politiek van de laatste jaren niet echt nieuw: nadruk op Afrika, en vooral dan nog op de armere en fragiele landen; nadruk op gender en de empowerment van vrouwen; aandacht voor andere vormen van ongelijkheid, tussen en binnen landen; een oproep voor een beter gebruik van de exploitatie van natuurlijke rijkdommen ( al lag er wat eenzijdige nadruk op efficiëntie en goed bestuur binnen de landen); een waarschuwing tegen opbouw van nieuwe schulden en een nieuw schuldenprobleem; een oproep om net als België wetgeving te voorzien om het geld van ontwikkelingssamenwerking te beschermen tegen de zogenaamde aasgierfondsen; de aanbeveling om het lokaal privé-initiatief te versterken en een goed kader te voorzien voor privé-investeringen; En laatst niet minst, een vermelding van innoverende financiering en de belasting op munttransacties.

Voor het schrijven van de tekst was duidelijk uit verschillende vaatjes getapt, met accenten uit verschillende ministeries. Sommige onderwerpen liggen de Belgische overheid momenteel goed in de mond zoals het stuk over de lokale privé-sector bijvoorbeeld, of het intussen ook al vaker gehoorde verhaal over de 0,7% in 2010. Ook de aandacht voor de natuurlijke rijkdommen ligt in lijn met initiatieven die België in de voorbije jaren heeft gesteund. Bij de waarschuwing tegen opbouw van nieuwe schulden heeft men duidelijk het Chinees geld voor DRCongo en andere Afrikaanse landen in het achterhoofd (ik vraag me wel af of de Belgische overheid zich evenveel zorgen maakt over het schulden-scheppend effect van de snelle, flexibele leningen die het IMF in de komende maanden zal uitdelen aan landen die verzuipen in de financiële crisis)
Andere punten gaan moeilijker over de tong. Het discours over de ongelijkheid binnen ontwikkelingslanden klinkt niet heel geloofwaardig. Je kan je daar nog iets bij voorstellen als het over gender gaat, of heel algemeen in het kader van de corruptie- of governance discussie. Maar verder lijkt de strijd tegen ongelijkheid me niet echt een consistent onderdeel van het Belgisch beleid.

Een moeilijke passage voor Peter Moors was ongetwijfeld de zin over de belasting op munttransacties. Ik vertaal even voor u: "De traditionele ontwikkelingssamenwerking zal toch niet volstaan om armoede uit te roeien. Daarom zijn we ook voor innovatieve manieren om ontwikkeling te financieren. In 2004 keurde het Belgisch parlement een wet goed over een Spahn tax op grensoverschrijdende munttransacties. België zal die belasting invoeren als alle landen van de eurozone gelijkaardige wetgeving hebben goedgekeurd." (einde citaat)
Peter Moors had hier duidelijk de opdracht om de belasting op munttransacties (de zogenaamde tobintax) te vermelden, maar kreeg wellicht ook op het hart gedrukt dat hij dat moest doen op een voor de regering vrijblijvende manier. Ik moet het hem meegeven dat hij de klus op een handige manier heeft geklaard. Hier had eigenlijk een stevig engagement van de regering moeten volgen om de taks ook volop binnen en buiten de EU te gaan verdedigen. Al was het maar in de leading group on innovative finance, de internationale half-officiële groep die zich met dit soort zaken bezighoudt. Maar dat is voorlopig nog een brug te ver. Bon, feit blijft dat België voor de eerste keer sinds 2004 in een officiële publieke tussenkomst de belasting op munttransacties in min of meer gunstige zin vermeldt. Dat is voor ons niet onbelangrijk, maar om nu ook te gaan juichen is de spoeling veel te dun.

Rudy De Meyer

zaterdag 29 november 2008

FFD in Doha:Speeches en de eerste schermutselingen

Zaterdag 29 november 19.15 uur.

We kijken al heel even terug op de eerste dag van de conferentie, al lopen de vergaderingen hier waarschijnlijk nog door tot middernacht.
Ik ben, met een NGO kaartje, dan toch binnen geraakt om naar president Sarkozy te luisteren. De man is in het echt aan de kleine kant. Ook zijn speech was niet groots. Zowat alles moet veranderen, zegt hij. we moeten weg van de speculatie, terug naar betrouwbare banken die de reële economie onderstutten. De internationale instellingen moeten grondig hervormd worden en gedemocratiseerd. De G8 kan niet zomaar blijven voort werken. Hij excuseerde zich bijna omdat de G20 geen Afrikaanse landen had uitgenodigd bij hun 'crisis-onderonsje'.
In hun perscommunique vroegen de Franse NGOs een beetje cynisch of Sarkozy zich ging ontpoppen tot een nieuwe Robin Hood. Zo ver zijn we niet, want als je de retoriek wegblaast blijft er niet veel harde materie over. Eigenlijk zegt de Franse president, en hij doet dat duidelijk ook als voorzitter van de Europese Unie, 'we moeten wel iets veranderen, maar we doen dat toch binnen de bestaande financiële instellingen, met uitbreiding naar de G20, en met een klein zeteltje voor een Afrikaanse vertegenwoordiging'. Exit Sarkozy
Na een paar sprekers heb ik de plenaire vergadering maar gelaten voor wat ze was. Je wordt er niet echt wijzer van,

Intussen hebben we met de NGO mensen de nieuwe onderhandelingstekst doorgenomen. Je wordt er niet warm of koud van. De tekst doet een loffelijke poging om de kool en de geit te sparen, maar blijft tegelijk heel ver onder de verwachtingen voor wie echt vooruit wil met financiering voor ontwikkeling.
Een voorbeeldje: 'wij vragen een opwaardering van het Tax Committee van de VN tot een intergouvernementeel orgaan'. Geen reuzenstap, maar mogelijk toch een begin van internationale coördinatie van het belastingsbeleid vanuit de Verenigde Naties. In de oude tekst stonden (naast de mogelijkheid om vermelding van het Tax Committee gewoon weg te laten) drie mogelijke formuleringen. De beste was rechttoe rechtaan, een opwaardering met voldoende financiering. In de nieuwe tekst krijgen we de volgende zin:
'In this regard, we acknowledge the need to further promote international cooperation in tax matters, and request the Economic and Social Council to examine the strengthening of institutional arrangements, including the United Nations Committee on international Cooperation in Tax Matters'. Of hoe je van een snelweg een bochtenparcours maakt.

De onderhandelingen rond de tekst zijn begonnen. Men beet meteen in de zure appel. Er kwamen eerste veto's en commentaren bij het stuk over belastingen, en bij het stuk over handel als motor voor ontwikkeling. Met een heel eind diep water tussen de standpunten. Je moet er natuurlijk wel rekening mee houden dat dit ook een beetje een schijngevecht is. De meeste onderhandelaars zitten in het permanente onderhandelingscircuit bij de VN in New York en kennen mekaar bijzonder goed. Ze kunnen elkaars limieten en breekpunten goed inschatten. Dat belet niet dat er nog heel wat bekeken en herkneed moet worden. We hopen in de komende dagen toch nog enkele van onze schaapjes op het droge te krijgen of te houden.

Het moest mij, daarnet in een gesprek met iemand van de Belgische delegatie, toch even van het hart. Dit soort onderhandelingen vervalt bijna onvermijdelijk in een diplomatiek steekspel tussen Noord en Zuid. Men vreest constant (en vaak terecht) dat een eenzijdige toezegging afgestraft en misbruikt wordt door het andere kamp. Dat levert in de huidige crisiscontext alleen maar halve oplossingen op die niet voldoen. Los van het politiek steekspel moeten de EU en de anderen dan ook eens goed nadenken over wat er echt moet gebeuren, en dat ligt duidelijk op een ander niveau.

En nu terug aan het werk...

Rudy

En dan ... toch geen Belgische minister

Zaterdag 29 november, 9u15 's ochtends. Binnen een goed half uur begint hier in Doha officieel de FFD conferentie. De organisatoren hebben de opdracht een klein beetje onderschat, lijkt mij. Iedereen loopt wat heen en weer. Daarnet brachten de de veiligheidsdiensten nog honden binnen om in de omgeving van de grote conferentiezaal rond te snuffelen. Daardoor was ook de toegang naar de balie waar de documenten worden uitgedeeld geblokkeerd. Het is in deze beginfase allemaal wat chaotisch, maar dat zal zich wel zetten in de komende dagen
De conferentie begint een beetje in besloten kring want zelfs officiële delegatieleden hebben een extra pasje nodig om in de openingssessie binnen te geraken. Maar dan zijn ze nog wel met een kleine duizend, lijfwachten van presidenten en emirs inbegrepen . Ik heb mijn ticket alvast aan roel desseyn gegeven , parlementsleden gaan voor vind ik. En vechten voor een plaatsje om president Sarkozy te zien optreden is ook niet echt prioritair. Ook al is deze keer wel belangrijk welke accenten hij in naam van de Europese Unie gaat leggen.
Opvallend is alvast dat vandaag een lange lijst Afrikaanse presidenten op de sprekerslijst staan. Voor Europa zijn er alleen Sarkozy en de president van Bulgarije. Hetzelfde onevenwicht zal ook in de komende dagen te voelen zijn. Aan westerse kant zijn de landen op zijn best vertegenwoordigd door hun minister voor ontwikkelingssamenwerking of door de top van zijn administratie.

Ook België laat hier van bij het begin een steek vallen. Ondanks de stellige belofte vorige week komt minister Michel niet naar Doha. Het is de eerste keer in lange tijd (zelfs met mijn olifantengeheugen kan ik me geen enkele gelegenheid herinneren) dat Belgie geen minister of staatssecretaris stuurt naar een belangrijke VN bijeenkomst. Eigenlijk kan dat niet, en ik verwacht dat daarover wel vragen zullen volgen in het parlement en in de pers.

De inhoud dan. De voorzitter van de Algemene vergadering van de VN vond dat de onderhandelingen te weinig vooruit gingen, en legde vannacht een nieuwe onderhandelingstekst op tafel. Een beetje vervelend, als je de vorige tekst paragraaf per paragraaf gedissecteerd hebt. Maar dat is graag gedaan als de nieuwe tekst goede formuleringen rond onze belangrijke thema's voorstelt of behoudt. We moeten het nog zien... Zelfs de meeste echte onderhandelaars hadden vanmorgen de tekst nog niet gekregen.

Met de NGO's hebben we alvast een gemeenschappelijke lijst van belangrijke lobbypunten, met o.a. de rol van de VN in het debat rond de financiële crisis, de tobintax, het opwaarderen van het VN tax comitee, devraag naar een onafhankelijk arbitragepanel voor afhandeling van schuldendossiers, enz. Voor elk van die punten is er ook specifieke tekst die in de onderhandelingstekst kan worden ingeschoven.
Niemand verwacht hier een grote politieke doorbraak. Maar doordat er nog heel wat punten moeten onderhandeld worden kan er rond specifieke punten ook nog vooruitgang (of achteruitgang) worden geboekt. Dat wordt de opdracht in de komende dagen.

Vanuit Doha,
Rudy De Meyer

donderdag 27 november 2008

Doha is lourdes niet

"Thanks for the attention, and good luck in the coming days." Zo werd hier net het NGO-forum afgesloten. Good luck zal nodig zijn. Het internationaal diplomatencircuit begint aan de officiële conferentie met een tekst die nog bol staat van de betwiste paragrafen. Het wordt hier nog een loopgravenstrijd rond punten en komma’s.

Behalve als de groep van de ontwikkelingslanden kwaad wegloopt, is er weinig kans op een spectaculair eindresultaat. Met de verhuis van het debat over de financiële crisis naar de G-20 (de groep van rijke landen en enkele snel groeiende Derde wereldlanden) is de politieke fut er uit. De IMF baas komt niet eens. Heel weinig landen zullen op niveau van staatshoofd of regeringsleider vertegenwoordigd zijn. En wat ministers betreft sturen de meeste westerse landen hoogstens hun minister voor ontwikkelingssamenwerking, of het hoofd van zijn administratie. Echte politieke mirakels moeten we dus niet verwachten. Doha is Lourdes niet...

We geven het voorlopig niet op. Financiering voort ontwikkeling dekt zowat alle aspecten van ontwikkeling. En met een financiële crisis, bovenop een voedsel- energie- en klimaatcrisis zijn doortastende structurele oplossingen meer dan ooit nodig. In het officiële circuit lijkt de ernst van de situatie nog niet echt doorgedrongen. Ik citeer even een voorstel van de G-20 in het ontwerp van eindtekst : ‘De context voor financiering voor ontwikkeling is de voorbije zes jaar verbeterd. Vooral doordat er heel wat meer spaargeld is in ontwikkelingslanden, maar ook omwille van groei in de wereldhandel, van recordcijfers voor privé kapitaalstromen , meer geld uit migratie, meer schuldkwijtschelding vooral voor arme landen met hoge schuld, en het omkeren van de dalende trend in hulpcijfers.De ontwikkelingsimpact van deze stromen is nog verhoogd doordat men gelooft in de vrije markt principes , in respect voor privé eigendom, open handel en investeringen, competitieve markten en efficiënte effectief gereguleerde financiële systemen.’ Einde citaat. Ja hallo... er zijn plaatsen op aarde waar je vandaag voor dat soort uitspraken wordt gelyncht.

Maar goed, we moeten vooruit. Geen grote sprong voorwaarts in zicht, maar op specifieke punten kan er zeker vooruitgang worden geboekt. Dat heel wat stukken van de onderhandelingstekst nog voor ruzie zorgen, betekent ook dat standpunten nog kunnen en moeten veranderen. Wat ons betreft liefst concrete stappen ivm internationale coördinatie van het belastingsbeleid bijvoorbeeld door het opwaarderen van het VN tax comité en door het aanpakken van belastingsparadijzen. Of door uitdrukkelijke vermelding en erkenning van de tobintaks , tenslotte toch een deelremedie tegen financiële crisissen én een geldmachine die je in de huidige omstandigheden niet mag laten liggen. Door meer kwijtschelding en afhandeling van schulden door een onafhankelijk arbitragepanel, en door afspraken over een systematische en sterke opvolging van de conferentie.

Belangrijk is vooral dat hier erkend wordt dat we een echt nieuwe financieel systeem nodig hebben, en dat de VN daar een coördinerende rol moet spelen. Maar dan zitten we alweer in de grote debatten.

Officieel België komt hier pas morgen aan. Gelukkig MET de minister. We zullen zien in welke richting de neuzen staan. We houden u op de hoogte.

Rudy De Meyer

Links: