maandag 13 december 2010

De specerijen-eilanden

De Molukken waren ooit de start van de lucratieve handel van de Verenigde Oostindische Companie met Indonesië, meer bepaald de handel in nootmuskaat was een voltreffer. Na een nachtvlucht zonder gedoofde lichten en met een maaltijdbediening om 3u in de ochtend landden we om 8u lokale tijd in Ternate. "We" zijn in dit geval: Pius en Kartini van Walhi, mijzelf en Fabby van IESR en we komen hier het mijngebied van PT Weda Bay bezoeken. In februari trokken Walhi en Jatam aan de alarmbel nadat ze een uitnodiging kregen van de Wereldbank voor een dialoog/consultatie in verband met de mogelijke steun van de WB aan een nikkelmijnproject in Halmahera, Noord-Molukken. Beiden gingen toen niet op de uitnodiging in, omwille van het wantrouwen dat deze 'dialoog' zou beschouwd worden als de kers op de taart van het consultatieproces van de bank. Omwille van haar interne procedures moet de civiele maatschappij gehoord worden bij mijnbouwprojecten.

Ondanks het protest van Walhi en Jatam en de bedenkingen van een mijnexpert van BIC kreeg het bedrijf een verzekering tegen politieke risico's van MIGA (onderdeel van de Wereldbank). Daarop raadde BIC de lokale groepen aan om een klacht in te dienen bij de ombudsdienst van MIGA op basis van de onderschatte milieu-impact van de mijnbouw, het selectief consulteren van de lokale gemeenschappen, de rijkdom aan bio-diversiteit die dreigt verloren te gaan en het verlies van inkomen van vissersgemeenschappen door de vervuiling van de rivieren.

Ondertussen heeft de Wereldbank een onderzoeksteam gestuurd, maar ook PT Weda Bay Nickel (met o.a. het Franse Eramet als hoofdaandeelhouder) zit niet stil. Het bedrijf pakt uit met diverse ronkende brochures over het sociale luik van haar project: het betalen van studiebeurzen, een stedenband tussen Weda en Le Havre en een reeks positieve artikels in de Malut Post. Zo verscheen er op 3 december een brief van één lokale groep die de tegenstanders van de mijnbouw opriep om hun verzet te laten varen. Eén dag later was er een artikel van Walhi met alle tegenargumenten op een rijtje, maar sinsdien is elk kritisch artikel geweerd. Vorige week had Walhi een gesprek met de hoofdredacteur van Malut Post en die liet onomwonden verstaan dat er 'voortaan betaald dient te worden om in de pers te komen rond mijnbouw' en liet daarbij een prijs vallen van 7000 dollar. Blijkbaar is dat de prijs die het mijnbedrijf investeerde voor haar 'steun aan de lokale media'. Enkele dagen voor het team van de Wereldbank aankwam kregen diverse mensen en groepen een niet mis te verstane boodschap: "wie zich negatief uitlaat tijdens de consultatie zou hiervan de gevolgen dragen". Dit is een niet mis te verstane inbreuk van het discrete karakter van het onderzoek.

Na de meeting met Walhi trekken we naar Weda, de hoofdplaats van het district Centraal Halmahera. Na de overzet van Ternate naar Halmahera zien we in Sofifi een advertentie voor de unieke vogelsoorten van het eiland, met steun van de Wereldbank nota bene. Het is diezelfde WB die Weda Bay Nickel financiert en dus steunt in haar mijnoperaties in beschermd natuurgebied. We rijden hoofdzakelijk langs de kust, waarlangs de meeste dorpen zich bevinden, we zien dan ook duizenden kokospalmen, bananenbomen en wat koffieplanten, cacao en sagopalm. Hier geen rijst, wat toch wel heel uitzonderlijk is voor Indonesië. Landinwaarts zien we regenwoud, kilometers lang en net voor Weda, een lagune.

Weda werd in 2008 de hoofdplaats van het district en dat is te merken, nieuwe wooncomplexen duiken op, wegen worden aangelegd, de ene winkel na de andere duikt op. Vele hotelletjes zijn volzet wegens een examen voor overheidspersoneel. Industrie is hier zo goed als onbestaand, dus een job bij de overheid is bijzonder gegeerd. De laatste tijd zijn er ook veel landgenoten uit andere eilanden, vooral Sulawesi hier hun geluk komen beproeven. Indonesië heeft al decennialang een zgn. transmigratiebeleid om arme bevolkingsgroepen in eigen land te laten migreren. Dit droeg in 1999 en begin de 21ste eeuw bij tot de religieuze conflicten op de Molukken tussen christenen en moslims. Hiervan zijn de gevolgen nog steeds merkbaar, ngo's moeten hier bijzonder oppassen want niks mag de lokale agenda van vredesopbouw in de weg staan. Mijnbouwactivisten worden al snel als anti-ontwikkeling bestempeld, maar als ik op vrijdagavond het nieuws zag, kreeg ik het ene rampnieuws na het andere voorgeschoteld: in maar liefst 5 provincies waren er enorme overstromingen, tot 2 meter hoog. Als de huidige roadmap voor ontwikkeling meer ecologische rampen betekent, moeten we dan niet het tij keren en eens ernstig nadenken welke soort ontwikkeling we (mens en natuur) aankunnen?

Weda, 10 december, 2010

zondag 12 december 2010

"Een grote stap voor de mens, maar een kleine stap voor het klimaat"


Espinzo stelt haar tekst voor om 6 uur. Het zal nog bijna 12 uur
duren voor die officieel aanvaard wordt.
Zo vatte één van de Belgische onderhandelaars de uitkomst van de top samen, nadat voorzitster Patricia Espinoza de klimaattop te Cancùn rond vijf uur 's ochtends plaatselijke tijd op zaterdag 11 december officieel had afgesloten. We gaan naar huis met een compromistekst die de wereld niet in één 'big bang' zal redden van de klimaatchaos maar die het UNFCCC-onderhandelinsproces wel redde van een fatale legitimiteitscrisis door voorzichtige maar concrete vooruitgang te boeken op een aantal sleuteldomeinen in de strijd tegen de klimaatverandering.


De twee uitputtende weken te Cancùn – hoedje af voor de uithouding en toewijding van de Belgische onderhandelaars – leverden onder meer een nieuw Groen Klimaatfonds onder de voogdij van de COP en met een gelijke vertegenwoordiging van ontwikkelingslanden en industrielanden in de beheersraad op. Het akkoord nam ook de gemaakte reductiebeloftes in het Verdrag van Kopenhagen over en erkent dat deze onvoldoende zijn om de 2°C doelstelling te halen en dus opgedreven moeten worden. Ook op vlak van adaptatie, technologieoverdracht en capaciteitsopbouw werd concrete vooruitgang geboekt.


Een kleine herinnering dat de civiele maatschappij een
belangrijke rol te spelen heeft,ook in het dichten van de
kloof tussen absoluut noodzakelijk en politiek haalbaar.
Een belangrijke lacune is dat het akkoord geen duidelijk engagement bevat om tegen de volgende klimaattop te Durban (Zuid-Afrika) werk te maken van innovatieve financieringsbronnen en bindende reductiedoelstellingen in lijn met wat volgens de wetenschappers nodig is. Ook slaagde de Annex 1 landen er (nog) niet in om zich tot een 2e verbintenisperiode voor het Kyotoprotocol te verbinden. Vergeleken met wat als politiek haalbaar werd gezien, lost dit akkoord een groot deel van de verwachtingen in. Vergeleken met wat nodig is om klimaatchaos te voorkomen, is het dik onvoldoende. Frustrerend dat die twee zo ver uit elkaar blijven liggen.

zaterdag 11 december 2010

18:00 Staande ovatie voor Espinoza

Neen, er is nog geen akkoord. Neen, we hebben nog geen tijd gehad om de teksten die nu op tafel liggen grondig te bekijken. En neen, we weten nog altijd niet af deze klimaattop een 'happy end' krijgt of niet. Toch kreeg mevrouw Espinoza daarnet een 3-minuten lange staande ovatie nadat ze de nieuwe tekst aan de plenaire vergadering had voorgelegd. Het was de plenaire vergadering waar we al sinds 8u30 vanochtend op zaten te wachten. En Espinoza kwam in feite alleen aankondigen dat ze deze nog twee uur zou uitstellen om iedereen de tijd te geven de nieuwe tekst te bekijken. Maar het is met dit soort kleine stapjes dat we vannacht misschien tot een eindresultaat kunnen komen. Het applaus was de uitdrukking van de wil om door te zetten. En iedereen kon het opstekertje gebruiken.

Sarah Vaes (VODO)

vrijdag 10 december 2010

Het eindspel is begonnen

Tijdens de algemene vergadering gisterennacht herinnerde Patricia Espinoza, de voorzitster van de klimaattop, de partijen eraan dat de deadline van zes uur vrijdagavond (vrijdagnacht in België) blijft gelden. Dat wil zeggen dat de partijen minder dan acht uur de tijd om verschillende impasses te deblokkeren en tot een akkoord te komen.

Het eindspel is begonnen. Vier grote verhaallijnen – financiering, mitigatie, adaptatie en bosbehoud - moeten nu samenkomen om te komen tot het 'evenwichtig pakket' waar Cancùn zijn zinnen op heeft gezet. Hoewel de onderhandelaars zonder twijfel vooruitgang boekten tijdens de afgelopen twee weken, kan het nog alle kanten uit nu de onderhandelingen zich vooral op het politieke niveau afspelen.

Zal men de juiste beslissingen nemen voor het bestuur, het beheer en de bevoorrading van het Klimaatfonds waar we hopen? Zal men erin slagen de bestaande instrumenten voor het afdwingen van uitstootvermindering door ontwikkelingslanden, zoals het Kyotoprotocol en de gemaakte reductiebeloften in het kader van het Kopenhagenakkoord, te behouden en te versterken? Zal men kunnen verzekeren dat adaptatie aan de klimaatverandering de aandacht en de middelen krijgt die het verdient? En zal men eindelijk, na een jarenlange zoektocht, een mechanisme voor bosbehoud op poten zetten dat ook de biodiversiteit en de rechten van de lokale bevolking beschermt? Als men daarin lukt, kan Cancùn een doorstart zijn in het moeilijke proces om tot een mondiaal klimaatakkoord te komen.

De komende uren zullen doorslaggevend zijn. Zonet werd de plenaire vergadering waar we al sinds 8u30 op zitten te wachten, voor de derde keer uitgesteld. Een teken dat voorzitster Espinoza nog druk bezig is met eensgezindheid te smeden. Een goed teken of een slecht teken? Alleszins een teken dat we de boeken niet om zes uur vanavond zullen kunnen sluiten om met z'n alle op de hagelwitte stranden te gaan zitten. Iedereen zegt dat die er zijn, maar niemand heeft tot dusver de tijd gehad om dat te verifiëren. Espinoza's waarschuwing over een strakke deadline ten spijt, maakt iedereen zich op voor een lange dag en nacht.

Sarah Vaes (VODO)

Partners in Cancùn

De klimaattop is - naast het ideale moment om de wereld van een klimaatramp te redden - ook een belangrijke ontmoetingsplaats tussen Noord en Zuid. Tussen de onderhandelingen door kruiste mijn pad met dat van verschillende partners van 11.11.11. Dat geeft niet alleen aanleiding tot sappige discussies over de klimaatproblematiek, juiste en valse oplossingen, en het verloop (en het nut) van de onderhandelingen. Het is ook een moment voor uitwisseling van informatie over de onderhandelingsposities van de respectievelijke thuislanden.

Met Eduardo Giesen, die hier de milieuorganisaties OCLA en GAIA vertegenwoordigt, kon ik van gedachten wisselen over de evolutie van de CDM-sector in Latijns-Amerika. Het is duidelijk dat heel wat ondernemers in Latijns-Amerika fan zijn van het Clean Development Mechanisme (CDM). Dit laat hen toe met hun bedrijf of project uitstootreducties te realiseren en deze te verkopen aan industrielanden met bindende reductiedoelstellingen die meer uitstootrechten willen hebben. In de realiteit draagt een groot deel van deze projecten niet bij tot de vermindering van de broeikasgasuitstoot of tot duurzame ontwikkeling. Het is duidelijk dat de civiele maatschappij hier een belangrijk rol als waakhond te vervullen heeft.

Een andere interessante ontmoeting had ik met Alphonse Longbango van de Congolese organisatie Réseau Ressources Naturelles (RRN). Die moest niet onder doen voor mijn 'pink badge', de gegeerde accreditatiekaart die aangeeft dat je opgenomen bent in een officiële delegatie en daardoor veel meer toegang tot de onderhandelingen verschaft. In tegendeel. Sinds dit jaar werd de Congolese delegatie georganiseerd in verschillende thematische werkgroepen, waarin onderhandelaars en vertegenwoordigers van de civiele maatschappij samen de Congolese positie in de onderhandelingen bepalen. Delegaties van ontwikkelingslanden zijn, wegens een tekort aan middelen en capaciteit, vaak onderbemand. De Democratische Republiek Congo heeft van die nood blijkbaar een deugd gemaakt door de delegatie te versterken met vertegenwoordigers van de civiele maatschappij.

Sarah Vaes (VODO)

donderdag 9 december 2010

Strategische spelletjes blokkeren vooruitgang in onderhandelingen

De positieve en constructieve spirit van de eerste week van de onderhandelingen heeft plaatsgemaakt voor strategische spelletjes nu de onderhandelingen de eindfase naderen. De echte onderhandelingen zijn nu eigenlijk begonnen en de onderhandelaars vergaderden tot diep in de nacht. Er ging vooral veel aandacht naar de strategische opstelling van de spelers, en minder naar het zoeken van echte oplossingen. Zoals verwacht zijn de discussies rond emissiereducties en de toekomst van een tweede verbintenisperiode voor het Kyotoprotocol cruciale knelpunten, die andere dossiers overschaduwen.

Er is nu een voorstel van de facilitators - VK, Brazilië , Indonesië en Nieuw-Zeeland-, die de beloftes uit Kopenhagen opgenomen willen zien in een document waarvan het akkoord dan akte zou nemen. Dat is veel te zwak voor de ontwikkelingslanden en NGO's. Venezuela stelde zelfs dat het een stap terug betekent in vergelijking met Kopenhagen. De beloftes moeten nu nl. in een bindend akkoord vastgelegd worden, er gewoon akte van nemen is echt wel de zwakst mogelijke invulling.

Over een hele reeks andere zaken heeft de VS zijn uiterste best gedaan om elke vooruitgang te blokkeren. Als hun eisen rond monitoring, rapportage en verificatie niet zijn ingelost, laten ze het onderhandelingsproces niet verder gaan. Dat wil zeggen dat er heel wat zaken geblokkeerd zitten: de oprichting van een adaptatiecomité, een akkoord over technologie-transfer, en last but not least de oprichting van een globaal klimaatfonds.

Vorige nacht hebben ontwikkelingslanden erop gehamerd dat ze eerst een akkoord willen over de oprichting van het fonds, voor ze verder discussieerden over de modaliteiten. De VS van haar kant wilde hier niet op toegeven als hun eisen niet ingewilligd werden. Deze blokkeringtactieken zijn zeer zwaar voor de ontwikkelingslanden die meestal met kleinere delegaties aanwezig zijn en daardoor de werkdruk van de nachtelijke vergaderingen niet kunnen spreiden.

Het klimaatfonds blijft essentieel voor een rechtvaardig akkoord. De VS mag de toekomst van kwetsbare bevolking in ontwikkelingslanden niet op het spel zetten.

Saar Van Hauwermeiren (Oxfam)

Neen aan de privatisering van natuurlijke hulpbronnen!


Met een grote maïskolf roepen de boeren
'to sow the seed' te Cancùn om te voorkomen
dat klimaatverandering hun broodwinning in
gevaar brengt. 80% van de bevolking in het
Zuiden is afhankelijk van de landbouw.
Met de start van het ministerieel deel van de top, steekt ook de civiele maatschappij een tandje bij. Zowel op de site waar de onderhandelingen plaatsvinden als daarbuiten vinden acties en manifestaties plaats om de onderhandelaars en politici aan te sporen snel met de juiste oplossingen te komen.


Een coalitie van Mexicaanse en buitelandse NGO's
komt op voor klimaatrechtvaardigheid.
De Latijns-Amerikaanse boerenbeweging, verenigd in Via Campesina, heeft het vertrouwen in het onderhandelingsproces verloren. Dat verloopt volgens hen niet democratisch en focust op valse oplossingen. Ze organiseerde dinsdag daarom een wereldactiedag voor klimaatrechtvaardigheid. Ook in Cancùn vond een manifestatie plaats, in protest tegen de vermarkting en privatisering van natuurlijke hulpbronnen als water, land en bos waar verschillende voorstellen binnen de klimaatonderhandelingen op neer komen.

Ondertussen was het in het Moon Palace, waar de onderhandelingen plaats vinden, opvallend rustig. Toch proberen NGO's ook hier de stem van de civiele maatschappij tot bij de onderhandelaars te brengen met acties ter plekke. Zo stond Oxfam vandaag aan de inkom met grote 'message in a bottle'. Honderden mensen staken hun boodschap aan de onderhandelaars in de fles via twitter. De fles met spoelde enkele dagen geleden al aan op het strand van Cancùn. Hopelijk hebben de onderhandelaars de boodschap begrepen.




Boodschappen voor de onderhandelaars
De civiele maatschappij laat van zich horen, maar het valt niet te ontkennen dat de mobilisatie in het niets valt tegen de honderdduizenden die vorig jaar door de straten van Kopenhagen trokken. Zoals de vertegenwoordiger van een coalitie van Bangladese NGO's het stelt, voorlopig is het nog even wachten op wereldwijde mobilisatie. Al heeft hij daar wel zijn hoop op gevestigd.


Sarah Vaes (VODO) & Saar Van Hauwermeiren (Oxfam)

woensdag 8 december 2010

Ministerieel deel van de top van start

Het ministerieel deel van de klimaattop is van start gegaan. Na een eerste week van onderhandelingen, waarin de onderhandelaars zich buigen over het uitwerken en uitklaren van de omvangrijke en technische onderhandelingsteksten, is het nu de beurt aan de ministers. Zij moeten de resterende opties tegenover elkaar afwegen en de politieke knopen doorhakken. Een eerste lading ministers sprak de COP/CMP[1] al toe en legde daarbij meteen een belangrijke breuklijn bloot.

Voor de ontwikkelingslanden is een tweede verbintenisperiode voor het Kyotoprotocol een must. Voor de Annex 1 landen, die dan nieuwe bindende reductieverplichtingen moet aangaan, is dat alleen aanvaardbaar als ook andere grote uitstoters, zoals de VS en China, hun verantwoordelijkheid nemen. Ook Vlaams Minister van Milieu, Joke Schauvliege, bevestigde in haar toespraak dat de EU openstaat voor een tweede verbintenisperiode als dit in het kader is van een mondiaal akkoord waarin alle grote uitstoters betrokken zijn en als de milieu-integriteit van het protocol gegarandeerd kan worden.

Met die tweede voorwaarde verwees de minister naar een aantal 'achterpoortjes' die de impact van een tweede Kyotoprotocol sterk kunnen ondermijnen als ze niet gesloten worden. Zo moet er eerst een oplossing gevonden worden voor de ongebruikte emissierechten - het overschot aan hete lucht - vooral in de Centraal- en Oost-Europese landen en Rusland. Als dit overschot zomaar overgedragen kan worden naar de tweede verbintenisperiode, doet dit sterk af aan de reductiedoelstellingen. Wij zijn natuurlijk heel tevreden dat minister Schauvliege en de EU de milieu-integriteit van een hernieuwd Kyotoprotocol willen garanderen. Maar we begrijpen niet waarom de EU ondertussen in de onderhandelingen over het overschot aan hete lucht geen progressieve rol speelt.

Dat de EU langs de ene kant voorwaarden stelt maar langs de andere kant mogelijkheden om die voorwaarden te vervullen laat liggen, is niet zuiver op de graat. Het leverde de EU dan ook de tweede plaats als "fossil of the day" op. Die prijs reikt het Climate Action Network uit aan landen die het slecht doen in de onderhandelingen. Een zeer twijfelachtige eer.

Sarah Vaes (VODO)


[1] COP = Conferentie van de Partijen aan het VN-Klimaatverdrag
CMP = Conferentie van de Partijen aan het Kyotoprotocol

dinsdag 7 december 2010

Actie nu!

Na de klimaatmanifestatie in Brussel vorige week, waren er dit weekend terug over de ganse wereld klimaatacties, o.a in hier in de Filipijnen. Zo organiseerde LRC samen met haar partners op zondag 4 december een Fly a Kite Against Climate Change (Laat een vlieger op tegen klimaatverandering) in zowel General Santos als Manilla.

In Maasin, nabij General Santos, woon ik eerst de zondagsdienst bij van 8u. Niet dat ik me plotseling bekeerd heb in dit 'meest katholieke land ter wereld', maar uit sympathie voor de lokale priesters die hier het verzet tegen de mijnbouw en de bouw van een steenkoolcentrale stevig ondersteunen. Op het einde van de dienst roept father John op om deel te nemen aan de vliegeractie aan de basisschool.

Het is de zoveelste lokale actie op rij, 2 weken terug meerde de Rainbow Warrior van Greenpeace aan en namen 2000 mensen deel aan de protestactie. Vandaag zijn er honderd mensen komen opdagen, maar het enthousiasme en vastberadenheid is groot. Het is even wachten op wat wind om de vliegers op te laten, maar daarna sieren enkele de hemel met een duidelijke boodschap: No To Coal – No to Deadly Energy – Climate Justice Now. Eén van de aanwezigen is Ellen uit Lake Sebu. Zij was 6 uur onderweg maar legt gedreven uit waarom: "San Miguel Corporation wil onze grond opkopen om er steenkool te delven. Ze bieden 50.000 Pesos (bijna 1000 euro) per hectare, dit lijkt een behoorlijke prijs, maar ik verdien een veelvoud ervan per jaar, ik zou gek moeten zijn mijn stuk grond te verkopen. Temeer, ik er lang heb moeten voor strijden om het via de landhervormingswet te kunnen bekomen."

We krijgen een vervolg van de actie op maandag in Davao. Het pas opgerichtte netwerk "Dabawenyos Ayaw sa Coal" (Davaoans tegen steenkool) organiseert een open forum in het college, en kan op een goede belangstelling rekenen van de studenten. Eén van de sprekers is Jenny Ramos, advocate en vrijwilligster bij LRC. Zij komt uitleggen waarom steenkool als energiebron geen goede optie is. Voor mij is dit geen nieuws, maar de studenten luisteren aandachtig en dat stemt hoopvol.

Vandaag, dinsdag, was er nog meer actie. Ik ben ondertussen terug in Manilla en we vertrekken 's morgens vroeg richting Mexico Plaza. Hier organiseert PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice) een korte optocht nabij het historische (Spaanse) stadsgedeelte Intramuros en daarna een 'Fluvial Parade' (Botenparade). PMCJ is bezig aan een ware marathon, 12 dagen naeen wordt er één of ander actie georganiseerd door één of meerdere van de leden. Vandaag zijn de kleine vissers aan de beurt, zij zijn met een 10-tal bootjes naar hier komen varen, en er is ook een grote ferry afgehuurd die ons naar Gualdalope moet brengen. De politie heeft hiervoor haar toestemming gegeven, maar nu blijkt dat de veiligheidsdienst van de president bezwaren maakt. De tocht op de Pasig-rivier zou ons langs het koninklijke paleis brengen, en dat blijkt nu niet meer mogelijk. Na een uur onderhandelen vertrekken we dan toch, maar voor een korte rit, langs Malacanang varen is uitgesloten. Tijdens de tocht zien we o.a. de ruïnes van enkele koloniale gebouwen, containerschepen, schepen die op het water liggen te verroesten, een heuse krottenwijk, waterhyacinth, magazijnen, maar vooral veel ambiance op mijn vissersboot die de parade aanvoert.

Morgen voert FDC actie aan het kantoor van de WB met de boodschap: Wereldbank, laat de klimaatfondsen beheren door de UNFCCC, en bemoei je er niet mee! Ook 11.11.11 onderschrijft deze slogan en verdedigt deze optie mee in Cancun.

Manilla, 7 december 2010

maandag 6 december 2010

Steenkool of hernieuwbare energie

Mindanao werd begin 2010 getroffen door de ergste stroomonderbrekingen sedert de jaren ’80. Het eiland is grotendeels afhankelijk van dammen, maar de droogte reduceerde het debiet van de rivieren. Dit was een wake up call voor de energiebedrijven om met nieuwe plannen uit te pakken.

Nabij General Santos zijn grote concessiegebieden voor steenkool in kaart gebracht en is een nieuwe steenkoolcentrale gepland in Maasin. Business as usual, oude en vervuilende remedies voor hedendaagse uitdagingen. Maasin bezoeken we morgen, dus concentreer ik me vandaag op de meeting van SCAN, de Socksargen Climate Action Network. Na een korte inleiding over de impact van steenkool en een verslag van het bezoek van Filipijnse activisten aan de steenkoolputten van Oost-Kalimantan, de zgn Toxic Tour, gaat de actiegroep over tot de orde van de dag: een planningsvergadering voor 2011. Prioriteiten worden geformuleerd, objectieven afgebakend, activiteiten getimed en taken verdeeld. Men wil enerzijds de plannen voor steenkoolwinning en de –centrale dwarsbomen en, als alternatief, voorstellen lanceren voor hernieuwbare energieprojecten zoals mini-dammen en zonneënergie. Bij de voorstellen zitten ideeën voor grotere projecten die door de overheid moeten gerealiseerd worden en kleine projecten die direct inspelen op de noden van de afgelegen dorpen. Men vreest nu dat de centrales vooral de industrie, en in eerste instantie de elektriciteit verslindende steenkoolbedrijven zullen bevoorraden.

Socksargen is een regio bestaande uit 3 provincies, South-Cotabato, waar we ons nu bevinden en de groepen heel actief zijn en Sarangani en Davao Del Sur waar nog versterking nodig is. Vooral die eerste is belangrijk want Maasin ligt net over de grens. Als doelgroepen ziet men lokale besturen, consumentengroepen en alle mogelijke sociale organisaties als potentiele bondgenoten. Naar verluidt heeft zelfs de immens populaire bokser Pacquio zich uitgesproken tegen de centrale. Hij is afkomstig van GenSan en is momenteel parlementair voor Sarangani. Er wordt hier al gedroomd van een poster met Pacquio die een centrale een fatale punch verkoopt.

De bouw van de centrale begint volgend jaar, om dit alsnog af te wenden is er dringend actie nodig. Een rechtszaak aanspannen om een opschorting te bekomen kan, maar is duur. De weerstand tegen deze centrale is nog toegenomen nadat de gloednieuwe zgn. ‘propere’ centrale in Iloilo bij de testfaze giftige stoffen uitstootte. Omwille van heftig protest werd de bouw tot 4 keer uitgesteld. Benieuwd wat het hier wordt.

Kris Vanslambrouck, verantwoordelijke 11.11.11 partnerwerking Azië
General Santos, 4 december 2010

Van Cancun naar Tampakan

Terwijl in Cancun de officiële klimaatonderhandelingen alles behalve de goede richting uit gaan en mijn collega’s Sarah en Saar, hun uiterste best om dat alsnog bij te sturen, zit ik in Mindanoa, de Filipijnen. Ver weg van het klimaatcircus, maar middenin de realiteit. Ik bracht vandaag een bezoek aan Tampakan, samen met 11.11.11-partner LRC. Het werd een ontmoeting met vele emotionele verhalen, gekruid met vele aspecten van de mijnproblematiek.

Reeds in de jaren ’90 verkreeg Western Mining Company (ondertussen overgenomen door SMI) hier een gigantische concessie voor goud en koper. 15 jaar later zijn ze nog steeds in de verkenningsfaze, de ontginning is gepland vanaf 2016. Maar als het van Rose, Betty, Vero, Rick en Joseph afhangt zal die er nooit komen. Na al die jaren zijn ze het verhaal dat mijnbouw jobs, wegen en kansen, kortweg ‘ontwikkeling’ zal brengen, grondig beu. Eigenlijk zien we alleen maar conflicten en vervuilde rivieren, voelen we de impact van een gewijzigd klimaat met minder regenval op sommige plaatsen en overvloedige neerslag elders. “Bijna iedereen leeft hier van de landbouw, en we stellen vast dat sedert de komst van het mijnbedrijf, onze oogsten, en dus ook onze inkomens dalen. Wetend dat het echte werk nog moet beginnen, zijn we diep ongerust. We vrezen nog meer vervuiling, nog meer toxische stoffen, zoals arseen, nog meer mijnafval, ontbossing, het verdwijnen van de heuvels, landverschuivingen, meer mensen die hun grond en of huis zullen verliezen.”

Rose van LRC voegt eraan toe: “Enerzijds weten we dat deze wereld grondstoffen en ertsen nodig heeft om nieuwe producten te produceren, maar anderzijds weet deze wereld ook dat mijnbouw mede verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. Wanneer zullen we daar lessen uit trekken? De welvaart in de industrielanden is grotendeels gebaseerd op de ontginning van fosiele brandstoffen, ertsen en mineralen, grotendeels in het Zuiden. Om de globale emissies naar beneden te halen zal men in het Noorden veel meer rekening moeten houden met het concept Climate Justice of klimaatrechtvaardigheid.”
Trouwens, de acties van LRC en hun lokale partners resulteerde in juni 2010 in tot een verbod op open mijnbouw door de provincieraad van South Cotabato. Hiermee is de zaak nog niet gewonnen, want de concessie loopt over nog 3 andere provincies, maar toch wel een klap voor het bedrijf dat nog steeds op zoek is naar mede-investeerders.

Kris Vanslambrouck, verantwoordelijke 11.11.11 partnerwerking Azië
General Santos, 3 december

Oproep voor een rechtvaardig klimaatfonds...in de schaduw van discussies over de juridische vorm van een klimaatakkoord

215 organisaties ondertekenden vandaag een oproep voor een beslissing in Cancun rond een rechtvaardig klimaatfonds, dat lange termijn financiering moet voorzien voor maatregelen in ontwikkelingslanden. De oproep zal overgemaakt worden aan de ministers die gisteren en vandaag toegekomen zijn voor de onderhandelingen van de laatste week. De organisaties stellen dat het fonds niet mag gebruikt worden als pasmunt in de onderhandelingen.

Ondertussen blijken de onderhandelingen rond de juridische vorm van het globale akkoord alle aandacht te eisen. De onderhandelingen vinden immers plaats in twee sporen: het Kyoto-spoor met een werkgroep rond een tweede verbintenisperiode en het "LCA - Long Term Cooperative Action"- spoor rond lange termijn samenwerking dat alle landen aangaat, ook de ontwikkelingslanden en VS dus. Daarin vinden onderhandelingen plaats rond emissiereductie, adaptatie, financiering en techologietransfer.

De vraag is nu of er twee akkoorden zullen komen rond de afzonderlijke sporen of eerder één akkoord dat beide sporen samenneemt. En zal het akkoord onder LCA de vorm aannemen van een nieuw protocol, of zal het eerder een verzameling worden van een aantal beslissingen rond diverse thema's? Hierover is alvast geen eengezindheid binnen de G77/China. De Kleine Eilandstaten (de AOSIS-onderhandelingsgroep) , de Minst Ontwikkelde Landen en de Afrika- groep vragen een protocol. De BASIC-landen, een onderhandelingsgroep met Brazilië, Zuid-Afrika , India en China vragen eerder de goedkeuring van een set van beslissingen over een aantal thema's.


Belangrijk voor de NGO's is alvast dat in Cancun voor beide onderhandelingssporen de niet bindende engagementen voor emissiereducties van Kopenhagen verankerd worden in een bindend akkoord. Ook moet bekeken worden hoe de ambities kunnen opgetrokken worden rond emissiereducties, want met wat nu op tafel ligt zal niet verhinderd worden dat de gevaarlijke 2°C temperatuurstijging afgeblokt wordt. Tegelijk mogen de discussies rond de juridische vorm van het akkoord en het te volgen proces de onderhandelingen rond financiering, bosbehoud, aanpassing en technologieoverdracht niet in de schaduw zetten. Een hele kluif voor onze ministers!

Saar Van Hauwermeiren (Oxfam)

Wat zal Cancùn opleveren: een levenslijn of een zombie?

Zondag is rustdag, behalve in Cancùn. De onderhandelingen staan dan wel op een lager pitje, maar zowel onderhandelingspartijen als civiele maatschappij grijpen de gelegenheid om de stand van zaken te evalueren en te beraadslagen over de komende cruciale week.


Wordt deze COP een levenslijn of een zombie?
De onderhandelingspartijen konden zaterdag en zondag hun oordeel over de huidige stand van zaken kwijt in de plenaire 'inventarisatie'-vergaderingen. Hoewel de meningen over de inhoud van de te nemen beslissingen nog ver uiteen liggen, werd rond diverse thema's wel vooruitgang geboekt bij het uitklaren van de opties op de onderhandelingstafel. Verschillende onderhandelingsgroepen reageerden ook positief op de inspanningen van het Mexicaans voorzitterschap en de voorzitters van de twee onderhandelingsporen om een transparant verloop van de onderhandelingen te garanderen en alle partijen op gelijke voet te betrekken.


Peter Wittoeck, hoofdonderhandelaar
van de Belgische delegatie,
spreekt de COP toe in naam van de EU.
Ook de niet-gouvernementele organisaties maakte de balans op. Tijdens een samenkomst van het Climate Action Network (CAN), een netwerk van 500 niet-gouvernementele organisaties, werd eveneens geconcludeerd dat het onderhandelingsproces zelf relatief open verloopt, in tegenstelling tot de 'achterkameronderhandelingen' van Kopenhagen. Als de zaken nu blokkeren, ligt dat aan de lage ambities van de onderhandelingspartijen. Alle aanwezigen werden ook om hun prognose voor de uitkomst van deze klimaattop gevraagd. Niemand heeft nog de illusie dat hier een bindend, eerlijk en ambitieus klimaatakkoord uit de bus komt. Maar zal de COP16 resulteren in een oprecht engagement van alle partijen om met een duidelijk doel voor ogen - een tweede verbintenisperiode voor het Kyotoprotocol en een mondiaal klimaatakkoord met alle grote uitstoters - de onderhandelingen verder te zetten? Gooit Cancùn een levenslijn uit voor de klimaatonderhandelingen? Of eindigt de top met een beslissing om verder te onderhandelen zonder dat er eensgezindheid is over waar we eigenlijk naartoe willen en verwordt het onderhandelingsproces tot een levenloos proces dat vooral dient om het gezicht te redden?

Het lijkt een dubbeltje op zijn kant. En dus gaat morgen iedereen weer aan de slag, in de hoop dat we tegen het einde van deze week geen groot alarm moeten slaan voor een losgeslagen zombie.


Sarah Vaes (VODO)

zondag 5 december 2010

"Cambiemos el sistema, no el clima"

"Laat ons het systeem veranderen, niet het klimaat". "De aarde is niet aan het sterven, ze wordt vermoord". "De aarde en het water zijn geen koopwaar". In vergelijking met de vaak zeer technische onderhandelingstaal op de COP16 hoorden we een heel andere taal tijdens de openingsdag van het forum dat la Via Campesina organiseert in Cancùn. De internationale boerenbeweging brengt op het forum sociale organisaties samen om te mobiliseren voor meer rechtvaardigheid op milieu- en sociaal vlak. Gisteren en vandaag kwamen uit verschillende Latijns-Amerikaanse landen karavanen toe op het forum, tientallen bussen deelnemers per land.

De volgende zes dagen zullen verschillende panels thema's onder de aandacht brengen die volgens de organisaties geen oplossing vinden in het VN-proces: de aantasting van de rechten van de inheemse bevolking, het feit dat er naar "valse" oplossingen, zoals biobrandstoffen, gegrepen wordt, het falen van de marktmechanismen binnen het klimaatbeleid, enz...

Maar de vraag is of de onderhandelaars dit protest zullen horen of ook maar zullen merken dat er een alternatief forum samenkomt. Het forum gaat door op een uur rijden van de plaats waar de officiële onderhandelingen plaatsvinden en van enige dialoog over de voorstellen is alvast niet veel te merken. Het lijken wel twee verschillende werelden.

Saar Van Hauwermeiren (Oxfam)

zaterdag 4 december 2010

Maakt Cancun de financiële beloftes van Kopenhagen concreet?

Europa heeft hier in Cancùn zoals aangekondigd een rapport gepresenteerd over de invulling van de beloftes gedaan te Kopenhagen rond de financiering van klimaatmaatregelen in ontwikkelingslanden voor de periode 2010-2012, de zogenaamde 'fast start finance'. De rijke landen beloofden in Kopenhagen om in de periode 2010-2012 30 miljard dollar te besteden aan de strijd tegen klimaatverandering in ontwikkelingslanden. Europa beloofde daarvan zo'n 7,2 miljard euro in te brengen, gespreid over drie jaar.

Uit het rapport dat in Cancùn voorgesteld werd, blijkt dat er voor 2010 nog 200 miljoen euro van de beloofde jaarlijkse 2,4 miljard euro ontbreekt. Bovendien gaat slechts een derde van de middelen naar aanpassingsmaatregelen in ontwikkelingslanden en wordt een groot deel van de middelen ingevuld via leningen, die dus terugbetaald moeten worden door de ontwikkelingslanden.

Afrika dringt er in de onderhandelingen op aan om een evenwichtige verdeling van de besteding van de middelen te maken tussen emissiereductie en aanpassingsmaatregelen. Ook wil Afrika dat in de besteding van de middelen de meest kwestbare landen prioriteit krijgen: de minst ontwikkelde landen, Afrika en de kleine eilandstaten. Verder is er ook nood aan gedetailleerde informatie over hoe die landen toegang tot de middelen zullen krijgen. Tenslotte pleiten de ontwikkelingslanden ervoor dat het om nieuwe en bijkomende middelen zou gaan.

Dat die eisen gerechtvaardigd zijn blijkt uit een ophefmakend rapport dat gisteren voorgesteld werd door DARA, een humanitaire onderzoeksinstelling, rond de kwetsbaarheid van landen voor klimaatverandering. Dat rapport stelt dat de klimaatverandering nu reeds verantwoordelijk is voor 350.000 dodelijke slachtoffers per jaar. Dat aantal kan verdubbelen tegen 2020 als er geen maatregelen getroffen worden.

Saar Van Hauwermeiren (Oxfam)

Welcome to Cancùn

De top is intussen al vijf dagen aan de gang en bij aankomst is het dan ook even bijbenen: Waar is wat te doen? En wat is er al gebeurd?

Het antwoord op de eerste vraag zet meteen de toon. De civiele maatschappij is verspreid over drie verschillende locaties: De alternatieve klimaatconferentie 'Klimaforum10' werd verbannen naar een locatie ruim een uur buiten de stad, midden in de natuur maar een logistieke uitdaging om er te geraken. Twee andere parallelle samenkomsten georganiseerd door de civiele maatschappij - Via Campesina en Dialogo Climatico - gaan door in de stad zelf. Het officiële civiele luik van de VN-top gaat door in de 'Cancunmesse', net buiten de stad. En dit alles staat los van het 'Moon Palace', waar de officiële onderhandelingen plaatsvinden. Het Mexicaanse voorzitterschap heeft duidelijk gekozen voor een 'verdeel en heers' strategie in de hoop de veiligheid en een 'goed verloop' van de top te garanderen (lees meer hierover in het artikel van Véronique Rigot, CNCD/11.11.11). Maar door de beperkte mogelijkheden tot uitwisseling tussen delegaties en de civiele maatschappij krijgt deze COP meteen ook een steriel trekje. Dat het Moon Palace, net zoals de hotels waar de meeste delegaties verblijven, gebouwd is ten koste van waardevolle mangroves doet ook even slikken.

In vergelijking met de klimaattop in Kopenhagen is de sfeer in Cancùn rustig en zakelijk. Of dit een beter onderhandelingsklimaat is, moet nog blijken. Voorlopig werden nog geen bergen verzet, al hadden onze jongerenambassadeurs wel goed nieuws. Zij volgen de onderhandelingen over artikel 6 van het VN klimaatverdrag op. Dit artikel regelt de sensibilisatie en participatie van de civiele maatschappij in het mondiale klimaatbeleid. Over een verbeterde implementatie van dit artikel, inclusief meer mogelijkheden voor participatie en bijkomende fondsen voor sensibilisatie en capaciteitsopbouw zou een akkoord bereikt zijn, zij het in 'draft'. Het is nu afwachten op het eind van de COP om te weten of dit 'klad-akkoord' ook door alle partijen van de UNFCCC onderschreven wordt.
Hopelijk houdt dit lichtpuntje stand...