maandag 21 december 2009

VEEL PLOTWENDINGEN MAAR GEEN HAPPY END

De top in Kopenhagen is helaas geen mijlpaal in de klimaatgeschiedenis geworden. Althans niet in positieve zin. De onderhandelingen werden van aan het begin geplaagd door procedureslagen en terugkerende impasses, maar in het besluitende etmaal veranderde ze in een echte 'race to the bottom'. Het venijn zit in de staart, wordt wel eens gezegd.

Tijdens de laatste 48 uren van de onderhandelingen was verwarring troef. De onderhandelingen speelden zich in deze fase vooral af op het niveau van staats- en regeringsleiders en juiste informatie over de stand van zaken was moeilijk te bemachtigen. Als toeschouwers in het Bella Center probeerden we de plotwendingen te volgen.

Eerst was er nog een sprankeltje hoop toen het gerucht de ronde deed dat de Europese Unie overwoog haar 30% emissiereducties op de tafel te leggen. In de plaats daarvan gingen de Verenigde Staten met het initiatief lopen. Na de komst van President Obama volgde een reeks onderhandelingen op hoog niveau. Opeenvolgende versies van een slottekst-in-de-maak lekten naar buiten, de ene nog slechter dan de andere. Ondertussen werd het aantal landen aan de onderhandelingstafel uitgedund tot een select groepje - VS, India, China, Zuid-Afrika - dat uiteindelijk met een ontwerptekst op de proppen kwam.

De ontwerptekst stelde geen duidelijk becijferde globale emissiereducties voorop en maakte geen vermelding van het feit dat de uitstoot van broeikasgassen zijn piek ten laatste in 2015 moet bereiken. In het akkoord gaan de industrielanden geen concrete engagementen aan op het vlak van emissiereducties tegen 2020. Ze beloven slechts die emissiereducties te realiseren die ze tegen februari 2010 zullen doorgeven aan het UNFCCC secretariaat. Over emissiereducties tegen 2050 wordt niet eens gesproken. Alle achterpoortjes blijven open en ook voor het stoppen van de ontbossing werd geen concrete datum overeengekomen. Wat de lange termijn financiering van klimaatinspanningen in ontwikkelingslanden betreft schieten de vooropgestelde bedragen schaamteloos tekort en is er geen duidelijkheid over wie wat zal bijdragen.

De tekst scoorde zo slecht op de door de EU vooropgestelde doelstellingen dat er twijfel bestond of de EU zich met een dergelijke afgang akkoord zou verklaren. Onder het motto 'beter een zwak akkoord dan geen akkoord' besloten ze dat toch te doen. Niet iedereen bleek het eens te zijn met dat motto. In de daaropvolgende voltallige vergadering van de COP15 klaagden veel ontwikkelingslanden over de ondemocratische onderhandelingswijze en over de zwakke inhoud. Er werd geen consensus bereikt en bijgevolg kon de tekst niet worden goedgekeurd. De Conferentie eindigde met de zeer diplomatische woorden "de Conference of the Parties decides to take note of the Copenhagen accord of 18 December 2009".

De gemiste kans in Kopenhagen betekent dat we meer dan ooit de druk op de ketel moeten houden. Juist, met wat nu op tafel ligt, stevenen we af op een globale opwarming met 3°C of meer. Maar het Kopenhagenakkoord vermeldt ook uitdrukkelijk dat het onderhandelingsproces in de verschillende werkgroepen moet worden verder gezet én het de eerste - piepkleine - stap naar een klimaatbeleid waar alle actoren inclusief de Verenigde Staten, India en China aan deelnemen. Met andere woorden: De strijd is nog niet gestreden! Een veldslag verloren, maar nog niet de oorlog! Het is maar gedaan als het gedaan is! Alle slagzinnen zijn goed om te blijven mobiliseren en onze politieke 'leiders' te dwingen deze halfslachtige politieke wilsverklaring uit te bouwen tot een bindend, adequaat en eerlijk klimaatbeleid.

vrijdag 18 december 2009

EU voorstel is een kat in een zak

Nu de deadline voor de klimaatonderhandelingen razendsnel dichterbij komt, voelt de EU de druk om toch maar 'iets' op tafel te leggen. Dat 'iets' zou de langverwachte emissiereductie van 30% kunnen zijn.

Binnen de EU-groep wordt momenteel sterk overwogen om zich onvoorwaardelijk te verbinden tot 30% emissiereducties tegen 2020. Een aantal zwaargewichten binnen de EU, namelijk Frankrijk, Groot-Brittanië en Duitsland, staan achter dit voorstel. Er zijn echter ook hardnekkige dwarsliggers, zoals Polen en Italië. Als antwoord op de verdeeldheid en om een veto van Polen te vermijden, stelde de Europese Commissie voor om de emissiereductie van 30% vooral te realiseren in die landen die hiertoe bereid zijn.

De Commissie probeert momenteel zo veel mogelijk Europese lidstaten te overtuigen met de argumentatie dat een 30% emissiereductie niet echt veel extra moeite zou kosten, vooral dankzij het schaamteloos gebruik van een aantal achterpoortjes: het overhevelen van het overschot van toegekende maar niet-gebruikte emissierechten uit de eerste verbindingsperiode van het Kyotoprotocol (tot 2012), het versoepelen van de voorwaarden om emissiereducties als gevolg van gewijzigd landgebruik in rekening te brengen en het opvoeren van de aankoop van schone lucht buiten de EU. Met andere woorden: emissiereducties op papier, maar niet in de realiteit.

Tijdens zijn speech maakte Federaal Minister van Klimaat, Paul Magnette, melding van de noodzaak om ervoor te zorgen dat de uitstoot van broeikasgassen ten laatste piekt in 2015. Dit is een belangrijke voorwaarde om de globale temperatuurstijging te beperken tot 2°C. Het EU standpunt is minder ambitieus want daar spreekt men van een piek in 2020.

Op het vlak van emissiereducties gaat de Belgische positie echter achteruit. Gisteren (donderdag) sprak België zich niet uit tegen een emissiereductie van 30%, maar sinds de aankomst van Premier Leterme is dat wel het geval. Eigenaardig, aangezien tijdens eerdere gesprekken geen van de regionale ministers zich uitsprak tegen.

Wat emissiereducties betreft, verkoopt de EU een kat in een zak. Maar wat de financiering van de mitigatie en adaptatie in ontwikkelingslanden betreft, zit er zelfs geen kat in de zak. Tot dusver kwamen er uit Europese hoek nog helemaal geen voorstellen met duidelijke en voorspelbare bedragen voor de klimaatsteun op lange termijn. Zelfs als China en Amerika nog uit hun pijp komen, zullen de Europese zakken weinig bijdragen tot het Hopenhagen voor de mensen in ontwikkelingslanden.

Met de huidige engagementen van de industrielanden en de groeilanden over emissiereducties stevenen we af op een opwarming van 3 graden. En de al gemaakte beloftes voor klimaatsteun aan de ontwikkelinslanden zijn niet voldoende om de levensnoodzakelijke adaptatiemaatregelen te nemen.

Jean-Pierre De Leener & Sarah Vaes

Veel geblaat maar weinig wol


In het Bella Center worden we sinds woensdag vergast op een gestage stroom van ministers en staatshoofden. Van Ahmadinejad tot Zenawi, één voor één bestijgen ze het spreekgestoelte om hun stempel te drukken op het klimaatbeleid van de toekomst.

Eén van de grote spraakmakers tot dusver was de Ethiopische Eerste Minister, Meles Zenawi. Na een onderonsje met Nicolas Sarkozy, kwam Zenawi met de boodschap dat de Afrikaanse landen hun eisen voor klimaatsteun naar beneden bijstellen: Zenawi vroeg 10 miljard dollar per jaar tot 2012, een progressieve opbouw van de klimaatsteun naar 100 miljard dollar tegen 2020 en een beheersorgaan met gelijke vertegenwoordiging van donors en ontvangers. Verhitte discussies onder de Afrikaanse aanwezigen in het Bella Center maakten snel duidelijk dat niet alle Afrikaanse landen in wiens naam Zenawi sprak, gediend waren met dit voorstel. Een verontwaardigde reactie van de Senegalese delegatie: "Zenawi? Connais pas"

De Venezuelaanse president Chavez wist de aanwezigen te vertellen dat er op deze conferentie een geest rondwaart die niemand durft te benoemen. Hij durfde dat wel: "Its name is 'Capitalism'". Zijn voornaamste boodschap werd dan ook samengevat met de slogan: 'Change the System, Not the Climate'. President Ahmadinejad op zijn beurt beloofde dat ook Iran inspanningen zal doen, en zag vooral voor nucleaire energie een grote toekomst weggelegd in deze tijden van klimaatverandering. Spijkers met koppen sloeg de Braziliaanse president Lula da Silva met zijn uitspraak dat de klimaatonderhandelingen geen pokerspel zijn.

Ook Bondskanselier Merkel en President Sarkzoy deden hun duit in het zakje. Net als de andere sprekers benadrukten zij de ernst en de urgentie van het klimaatprobleem en riepen ze op om in de schaarse resterende uren de knopen door te hakken. Over één ding zijn de sprekers, die hier uur na uur volspeechen, het eens: er is geen tijd meer te verliezen. Maar ondertussen lagen de echte onderhandelingen in de andere plenaire vergadering al uren stil.

Sarah Vaes

donderdag 17 december 2009

Vertrouwensbreuk tussen ontwikkelingslanden en Deense voorzitter COP 15

De eerste dag van de onderhandelingen op het niveau van de ministers werd gekenmerkt door een totaal gebrek aan vertrouwen.
Eerst en vooral is er de civiele maatschappij: 5000 vertegenwoordigers van de niet-gouvernemetele organiaties werden geaccrediteerd voor toegang tot de conferentie. Van over de hele wereld zijn ze naar hier gekomen. Zij werden door de voorzitster Connie Hedegaard naar voor geschoven om de roep naar een ambitieus akkoord kracht bij te zetten.Zoveel petities, zoveel acties, blablabla.....

Gisteren werd de toegang niet alleen beperkt voor ´de ngo´s (vrijdag maximum 500 van de 5000 geaccrediteerden). Zelfs met een geldige badge geraakten een belangrijk deel van deze mensen niet voorbij de security.
Gevolg: een beperkte actie van twee mensen van Climate Justice Now die even het podium overnamem van Ivo de Boer - directeur van de UNFCCC - en nadien uiteraard werden ingerekend door de ordediensten.

Op straat zagen we een gewelddadig optreden van de politie op deelnemers aan een aangekondigde betoging naar het Bella Center .

Intussen was er ook een totale stop in de onderhandelingen.
Noch de Deense leefmilieuminister Connie Hedegaard, noch de Deense premier die intussen het voorzitterschap had overgenomen genieten het vertrouwen van de G77.
De hele dag en een deel van de nacht werd verloren door discussie over welke procedure nu moest gevolgd worden om het vertrouwen te herstellen.

Van bij de start zijn er geen duidelijke voorstellen geweest voor voldoende uitstootvermindering, geen voorstellen voor financiering. Na een uitgelekt ontwerp van akkoord bij de start van de onderhandelingen zijn de Denen er niet in geslaagd om opnieuw vertrouwen te winnen.
De slechte organisatie heeft hiertoe zeker bijgedragen.

Ook de Belgische Minister Magnette is gisteren aangekomen.
We hebben deze middag een afspraak over onze eisen, die we reeds over hebben gemaakt aan de gewestelijke ministers .
Belangrijker gezien de volledige vertrouwensbreuk, is de afspraak van de Klimaatcoalitie, waar 11.11.11 deel van uitmaakt, met premier Leterme die vanavond naar Kopenhagen vliegt voor de Europese topontmoeting.

De enige deblokering mogelijk is een herstel van vertrouwen door vanuit de EU de voorwaarden te laten vallen voor de beloofde 30% reductie en een overtuigend bedrag voor de financiering van adaptatie en mitigatie in het Zuiden.

Intussen zal de Belgische delegatie samen met enkele andere EU-lidstaten de Costa Ricaanse onderhandelaarster voorstellen als facilitator tussen de G77 en het Deense voorzitterschap van de COP.
Zowel de persoon als haar land geniet het vertrouwen. Costa Rica slaagt er immers in om 95 % van haar energiebehoefte in te vullen met hernieuwbare energie( waterkracht en aardwarmte) door financiering via heffingen op fossiele energie- en watergebruik. Daarnaast hebben ze een uitgesproken beleid naar bosbehoud en behoud van biodiversiteit.

Wat ons naadloos brengt naar wat onze 11.11.11-partners van Accion Ecologica in Ecuador met het Yasuni-project willen bereiken, namelijk de aardolie in de grond laten, het tropisch bos en de biodiversiteit bewaren en om de duurzame ontwikkeling van de indianen in dit gebied mogelijk te maken.

Zij stelden hun project voor in de alternatieve conferentie van het Klimaatforum, waar iedereen binnen mocht, iedereen solidair was in de vraag naar een rechtvaardig klimaatakkoord en de organisatie meer dan ok was. Een groot verschil met de officiële conferentie.

Jean-Pierre De Leener

woensdag 16 december 2009

Final Call voor de Europese Unie

In Kopenhagen is het 'high-level' gedeelte van de onderhandelingen gisteren officieel aangevangen. Een indrukwekkende lijst ministers en staatshoofden zal in de komende week zijn opwachting maken hier in Kopenhagen. De vraag is of ze komen om 'hun' slag thuis te halen of om een eerlijk en adequaat klimaatverdrag uit de brand te slepen.

Dat er hoog bezoek op komst is, voelen we hier aan alle kanten. De grote opkomst van ministers en staatshoofden wordt hier aangegrepen om steeds meer NGO-vertegenwoordigers de toegang tot het Bella Center (waar de onderhandelingen plaatsvinden) te ontzeggen. Terwijl Connie Hedegaard, de voorzitter van de COP15, tijdens de openingsceremonie gisteren nog benadrukte dat de talrijke NGO-aanwezigheid en de bijna honderdduizend demonstranten tijdens het afgelopen weekend getuigen van het draagvlak voor een streng akkoord, mag op vrijdag nog slechts 1 op 10 van de geaccrediteerde NGO-vertegenwoordigers het Bella Center binnen. Dat dit de transparantie van de onderhandelingen geen deugd doet, spreekt voor zich. In België hebben we gelukkig een streepje voor: de NGO vertegenwoordigers worden opgenomen in de officiële delegatie en hebben dus de felbegeerde roze badge.

Ook aan de gebeurtenissen op onderhandelingsvlak is te merken dat de tijd begint te korten. De onderhandelingen die gisteren werden aangevangen, in de hoop overeenstemming te bereiken over de basisteksten waar de ministers en staatshoofden zich verder over moeten buigen, duurden tot 5 uur vanmorgen. Hoewel er bijna de klok rond wordt gewerkt, bewegen de onderhandelingen nauwelijks. De onderhandelingsteksten houden bijna alle opties open en het zullen dus de politieke leiders zijn die in de komende dagen het onderhandelingsproces vlot moeten trekken. Het grote gevaar is dat in de zoektocht naar een compromis tussen de verschillende nationale belangen (waar tot nu toe hardnekkig aan wordt vastgehouden) de minimum vereisten voor een adequaat klimaatakkoord helemaal worden vergeten.

De EU heeft nu, meer dan ooit, een doorslaggevende rol te spelen. Vanavond nog zitten de Europese Ministers van Leefmilieu samen. Het is hun allerlaatste kans om de defensieve positie van de EU te doorbreken. Na de zo vaak herhaalde belofte om zich in te zetten voor een 'ambitieus' klimaatakkoord, is het hoog tijd voor de EU om zelf die ambitie aan de dag te leggen: de 30% emissiereducties tegen 2020 en échte voorstellen voor de klimaatfinanciering moeten dringend op de tafel komen. Een beslissing van de Ministers van Leefmilieu zou dan door de uitzonderlijke Europese Raad die morgenavond zal plaatsvinden, bekrachtigd kunnen worden.

Vlaams Minister van Leefmilieu, Joke Schauvliege, ziet ook de noodzaak van meer ambitie in. Tijdens onze vergadering gisteren zei de minister dat ' de EU een tandje bij moet steken, dat het hoog tijd is om een bijkomende geste te doen' en dat Vlaanderen dit alleen maar kon steunen. Ook Waals Minister van Leefmilieu, Philippe Henry, en Federaal Minister van Klimaat, Paul Magnette, zijn in Kopenhagen. Aan onze ministers nu om met een sterk Belgische standpunt de EU-positie van een barnodige shot ambitie te voorzien.

Sarah Vaes

Kopenhagen is processie van Echternach

De eerste dag van de laatste onderhandelingsweek was voor iedereen een verloren dag. Door de massale opkomst van delegatieleden en waarnemers en de slechte Deense organisatie liep alles verkeerd. Heel wat mensen-ook sommige onderhandelaars moesten noodgedwongen van 5 tot 10 uur buiten in de barre koude wachten om binnen te geraken in de conferentiezaal. Wij waren bij de gelukkigen: om 14u30 was het zover.

Net op tijd om met de Noord-Zuid vertegenwoordiging een gesprek te hebben met onze Minister van Ontwikkelingsamenwerking, Charles Michel.

Hij was samen met de EU-ministers voor ontwikkelingssamenwerking voor 1 dag naar Kopenhagen overgevlogen voor een lunchvergadering met de vertegenwoordigers van de minst ontwikkelde landen (MOL).
Inhoud van de vergadering: de financiering die door de EU-lidstaten vrijgemaakt voor de jaren 2010,2011 en 2012.
Niet te verwarren met de financiering voor na 2012 die het onderwerp uitmaakt van deze Kopenhagenkonferentie.

Na de top van vorige week hierover bevestigde premier Leterme voor de radio dat België per jaar 50 miljoen zou vrijmaken bovenop de 0,7 die voorzien zijn in het budget ontwikkelingssamemwerking. In het gesprek met Michel was deze veel minder affirmatief. Hij stelde ook dat deze discussie binnen de EU zeer moeilijk ligt omdat de meeste landen de afgesproken percentages niet halen.

Op de website van de Standaard lazen we dat Michel de aankoop van schone lucht als ontwikkelingsgeld beschouwt....
Dat is uiteraard niet onze mening: eerst en vooral moeten we hier in het Noorden onze uitstoot verminderen en moeten we het probleem niet pogen op te lossen door schone lucht te kopen. Ook niet in Afrika: Het 'klimaatgeld' moet additioneel zijn en gebruikt worden voor adaptatie en lage koolstofontwikkeling en behoud van de koolstofputten in ontwikkelingslanden.

De financiering zorgt in Kopenhagen, naast bindende uitstootreductiedoelstellingen, uiteraard voor de grootste onenigheid tussen de rijke Noordelijke grootste uitstoters en de G77 (China en de ontwikkelingslanden).

Cijfers zijn hier nog niet gevallen, dat zal voor de Ministers zijn tegen het einde van de week.
Wat wel volop in discussie zit is de wijze waarop het geld moet worden bijeengebracht en wie en hoe het moet beheerd worden.
Er zijn drie uiteenlopende meningen. De VS en de 'Umbrellagroep' vinden dat alles binnen de Wereldbank moet geregeld worden. De G77 opteren voor een international fonds met democratische vertegenwoordiging van betalers en ontvangers en weinig regels voor monitoring en controle.
Het EU standpunt ligt er middenin: een internationaal fonds - de bestaande GEF- met de regionale ontwikkelingsbanken als regionale financier en beheersorgaan.

11.11.11 pleit voor nieuw internationaal beheersorgaan dat nationale adaptatie- en mitigatieplannen goedkeurt en financiert. Met uiteraard een uitgesproken monitoring en controle van de uitvoering.
Dit fonds moet gevoed worden met internationale heffingen op vliegtuigvervoer en bunkerschepentransport (hier willen China en India niet van weten), veiling van emissierechten in het Noorden en bijkomemde heffingen omdat hier jaarlijks voorspelbare bedragen nodig zijn.

Vandaag hebben we hierover een aantal gesprekken met de verschillende ministers van Leefmilieu die vanaf vandaag alle drie in Kopenhagen zullen zijn.

Ook op de agenda staat een coördinerende vergadering met onze Congolese partners van de Reseau des ressources Naturelles die een uitgesproken standpunt hebben bepaald over de wijze waarop het bos in het Congobekken moet worden bewaard ten voordele van de plaatselijke gemeenschappen en inheemse volkeren.

Tot morgen.
Jean-Pierre De Leener

dinsdag 15 december 2009

100.000 op straat in Kopenhagen voor een rechtvaardig klimaatakkoord

Zaterdag 12 december trok een bonte stoet van honderdduizend mensen door de straten van Kopenhagen met een zeer duidelijke boodschap voor de delegatieleiders.

Bont omwille van de diversiteit in de deelnemers die van over de hele wereld naar Kopenhagen zijn afgezakt. Bont ook omwille van diverse invalshoeken die maken dat vakbonden, boeren, milieubeweging en Noord-Zuidorganisaties elkaar vinden in het alomvattende klimaatprobleem en vooral in de vraag naar dringende oplossingen.
Vooral de Noord-Zuid boodschap overheerste in de toespraken bij de start: met de stijging van de eerste graad celcius die we nu meemaken zijn al 50 miljoen mensen gestorven bij gebrek aan voedsel en water als gevolg van aanhoudende droogte of wateroverlast. Met een stijging tot 2 graden worden het er 800 miljoen.
De boodschap weerklonk zeer duidelijk: "we want climate justice" , "we want it now" en "we do not need numbers, we need food and water".

Ondertussen vergaderden de delegaties in het conferentiecentrum ter voorbereiding van de laatste week onderhandelingen, waarin vooral gekeken wordt naar wat Barack Obama zal voorstellen. Vanuit de delegaties stelt men dat de ministers nog heel wat werk voor de boeg hebben: "ze zullen niet enkel de grote politieke lijnen moeten uitzetten, ook heel veel technische problemen op het vlak van de uitvoering moeten beslecht worden."

Toch blijft er een optimisme bestaan over het halen van een akkoord met zowel uistootvermindering als financiering voor adaptatie en mitigatie (behoud van koolstofputten en lage koolstofontwikkeling)
Morgen komt Charles Michel samen met Joke Schauvliege naar Kopenhagen gespoord. De eerste omdat het Zweeds voorzitterschap in allerijl een vergadering heeft bijeengeroepen van de Ministers van ontwikkelingssamenwerking. De tweede binnen de normale planning die maakt dat de federale en gewestelijke milieuministers eind deze week in Kopenhagen zullen zijn. Ook premier Leterme zal donderdagavond Kopenhagen aandoen.

Vanaf heden zal over de konferentie dagelijks een blog worden bijgehouden door afwisselend Jean-Pierre De Leener (11.11.11) en Sarah Vaes( VODO)
Naast de evoluitie van de onderhandelingen besteden ook heel veel aandacht aan onze zuidelijke klimaatpartners die in Kopenhagen aanwezig zijn. Morgen aandacht voor onder andere de Congolese société civile die zal reageren op de discussie rond REDD (behoud van het regenwoud )

Jean-Pierre De Leener
13/12/2009