vrijdag 12 december 2008

Poznan: nog minder dan verwacht?

De laatste dag van de onderhandelingen start met nogal wat punten van niet overeenstemming waar de aanwezige ministers knopen zullen moet doorhakken, wil men vermijden dat Poznan de top van de werkagenda's wordt, terwijl de wereld vergaat.

Er is geen akkoord in verband met het in werking stellen van het voor ontwikkelingslanden levensnoodzakelijke adaptatiefonds, geen akkoord over het spijzen van dit fonds met meer dan de reeds bestaande 2% heffingen op de CDM-emisiehandelskredieten, geen afspraak over het al dan niet opnemen van koolstofopslag in de CDM en gisteren was al duidelijk dat REDD (de boscompensties) geen akkoord zou opleveren.

Met die wetenschap in het achterhoofd had de Belgische ngo-delegatie een ontmoeting met Minister Magnette die België op deze top vertegenwoordigt.
Hij gaf ons de zekerheid dat hij alles wil doen om het Adaptatiefonds begin 2009 operationeel te maken en dat hij zou pleiten voor het redden van REDD.
Hij is geen voorstander van opname van de koolstofopslag en kernenergie in het CDM.
Anderzijds verdedigde hij het wellicht vandaag te beslissen Europees akkoord, ook al brachten wij aan dat er te weinig interne uitstootreductie aan vast aanhangt en dat de doelstellingen voor een steeds groter deel worden gerealiseerd met CDM-kredieten.

Het pleidooi voor het Adaptatiefonds en de boscompensaties was uitdrukkelijk aanwezig in zijn toespraak net voor de middag in de rij van meer dan 200 speeches.

Bij het doorsturen van dit bericht is er wellicht een akkoord rond het in werking stellen van het Adaptatiefonds en wordt een forcing gevoerd op initiatief van Groot-Brittanië rond REDD. Meer nieuws vannacht of morgen..
Wij hopen uit de grond van ons hart dat Poznan meer is dan de top van de werkagenda's voor 2009, terwijl we beseffen dat het nu al 5 na twaalf is voor de slachtoffers van de klimaatverandering.

Ander nieuws op weg naar Kopenhagen:een 30-tal organisaties van de civlele maatschappij uit Afrika hebben zich in een netwerk gegroepeerd om de komende klimaatconferenties op te volgen.
Ook had ik vandaag een uitgebreid contact met de vertegenwoordiger van IESR, partner van 11.11.11 in Indonesië,
die samen met ons voorstander zijn om de ontwikkelingsorganisaties in Kopenhagen op de kaart te zetten

Jean-Pierre De Leener

Poznan: EU stelt teleur

Ook de boscompesatieregeling (REDD) en adaptatiefonds niet rond in Poznan

Vandaag 11 december start het ministeriële gedeelte met de openingstoespraak van de secretaris-generaal van de VN Bang Ki-Moon. Op deze zelfde dag spreekt de Europese Top zich uit over welke richting de EU zal aannemen in het klimaatdossier.
We haddden geen overdreven verwachtingen van de top in Poznan, maar wat we tot op heden hebben gezien is op zijn minst teleurstellend te noemen om niet te zeggen onverantwoord. Dat we geen verregaande toezeggingen gingen krijgen op het vlak van inspanningen in verband met eigen interne maatregelen in de Noordelijke landen was te verwachten ,gezien het feit dat de VS niet echt aanwezig is in het debat. Dat in de huidige onderhandelingsteksten ook nog de tijdspanne verlegt waarbinnen de inspanningen zouden moeten geleverd worden is toch wel ongelooflijk.
Het Ippc-panel (de wetenschappers binnen de Unfccc) zeggen dat in 2015 de knik moet gemaakt worden op de grafiek van stijgende emissies, aldus prof Jean-Pascal Van Ypersele .De tekst van vandaag vermeldt dat de knik pas binnen 10 à 15 jaar moet gemaakt worden.

En in de praktijk zal dit wellicht nog veel later gebeuren als gevolgd wordt wat nu door het Franse voorzitterschap van de EU op de top zal worden voorgesteld.
In verband met de emissiebeperking gaat het voorstel van het realiseren ervan gepaard met tot 60% via flexibele mechanismeno al minder
In verband met de veiling van emissierechten verlagen in alle sectoren de percentages die zullen geveild worden en tegelijk worden ook de jaren waarin deze percentages moeten bereikt worden vooruitgeschoven.
In het kader van de verantwoordelijkheden die de Noordelijke landen en dus ook de EU hebben inzake de financiering van adaptatie en technologietransfer voor een low-carbon economie in het Zuiden, is er ook geen goed nieuws. De nieuwe tekst voor de Europese top
zegt dat de opbrengst van de emissierechtenverkoop -die sowieso al minder zal opbrengen omdat er minder zal geveild worden – naast vooral de eigen interne maatregelen voor emissiebeperking ook wel deels kan gebruikt worden voor programma’s in ontwikkelende landen. Als bovendien een gegronde vrees aanwezig is dat in de low carbon maatregelen ook
kernenergie en de koolstofopslag van steenkoolcentrales kan opgenomen worden en misschien zelfs ook in de komende CDM-herziening, dan is er weinig positiefs te vertellen over de recente EU-positie.

De verwachting dat de discussie rond de boscompensaties (REDD) een positieve noot ging kunnen brengen in de onderhandelingen werd de grond ingeboord. Er is weliswaar een werkagenda voor 2009. Maar in de huidige onderhandelingstekst verdwenen de rechten van de inheemse volkeren door toedoen van Nieuw-Zeeland,de VS, Canada en Australië. Evenmin werd vooruitgang geboekt in de wijze waarop de financiering moet of kan geregeld worden.We verwachten niet dat de Ministers hier de knoop zullen moeten doorhakken.

Wat het adaptatiefonds betreft evenmin positieve signalen. De ontwikkelingslanden willen zekerheid dat ze op het fonds beroep kunnen doen , dat ze dit snel kunnen doen en zonder dat ze een hoge cofinciering moeten voorzien.
Als vandaag hier geen doorbraak komt, moeten de Ministers klaarheid brengen, zoniet zal de Poznan-top in het geheugen gegrifd worden als zijnde een tussenstop, maar een grote onverantwoorde omweg naar Kopenhagen.

Met deze boodschap heeft een Belgische NGO-delegatie bestaande uit Bram Claeys (BBL),Nick Meynen (VODO),Jan Vandeputte (Greenpeace, België),Brigitte Gloire (Oxfamsol),vertegenwoordigers van de Belgische Jeugdraad en Jean-Pierre De Leener(11.11.11) een ontmoeting gehad met minister Huyttebroeck (ECOLO-Leefmilieu Brussels Gewest), die vandaag ons land vertegenwoordigt in een informele meeting ter gelegenheid van deze COP 14.

Morgenvroeg volgt een ontmoeting met Minister voor klimaat en energie Magnette(PS)

Niettegenstaande het aartsmoeilijk is om de interntionale politiek te bewegen tot verantwoordelijk gedrag zijn er ook zeer positieve geluiden te melden vanuit de civiele maatschappij.
De machtige Amerikaanse staalvakbond riep gisteren de VS-regering om te streven naar een echt klimaatakkoord. De milieubeweging is in alle fora begaan met het lot van de gewone mens in de ontwikkelende landen en ik denk dat de ijsbeer als beeld voor wat fout loopt door de klimaatsverandering plaats ruimt voor de mens .Of zoals Oxfam International het gisteren verwoordde : “Nietsdoen in het klimaatdossier is een aanslag op de mensenrechten.”

Jean-Pierre De Leener

woensdag 10 december 2008

Poznan: Ideeën voor andere CDM’s en boscompensatie

Mijn 2e dag in Poznan begint met een stralende zon die voorbode zou kunnen zijn van een begin van akkoord in de tweede onderhandelingsweek. Vorige week ging alles traag maar zeker vooruit. Nu blijkt alles vast te zitten. Ons vermoeden dat Poznan eerder mager zal uitvallen wordt bevestigd.

De VS onderhandelt met de oude Bush–administratie. Japan deelt mee dat ze pas eind maart 2009 hun doelstellingen in verband met mitigatie willen duidelijk maken . De G77 is anderzijds een heterogene groep waarin zowel China en Brazilië zitten als de meeste ontwikkelingslanden. Het is duidelijk dat van China en Brazilië andere dingen zullen worden gevraagd dan van de minst ontwikkelende landen.
De weg naar Kopenhagen zal in 2009 moeten geplaveid worden...

Van een aantal Amerikaanse congresleden en senatoren kregen we te horen dat wanneer Obama in de steigers klimt ook verschillende nieuwe mensen binnen de administratie moeten worden benoemd, dat nieuwe wetgeving binnen de VS ivm de klimaatsverandering wellicht pas na Kopenhagen kan worden verwacht omwille van de bestaande procedures, maar dat de Democraten in elk geval zullen meewerken aan een klimaatakkoord in Kopenhagen en klaar zullen staan om het daar bereikte akkoord om te zetten in wetgeving.

China gaf op een door haar georganiseerd seminarie aan dat ze zich zelf als groeiend industrieland beperkingen heeft opgelegd in het kader van emissies, maar dat gezien zij in de uitstoot per hoofd bij de 3 ton CO2 per inwoner zit nooit dezelfde inspanningen kan en wil doen als bijv. de VS met 20 ton en de EU met 13 ton. Als de internationale gemeenschap wil dat China verder gaat, moeten zij voorzien in technologietransfer en de nodige centen hiervoor.

Japan verdedigt het idee van sectorgebonden klimaatakkoorden. Dit betekent dat er per sector (vb:de elektriciteitssector, de staalindustrie, de cementindustrie,de alumimiumbedrijven,...) een akkoord wordt gesloten waarbij voor elk land de best beschikbare techniek wordt afgesproken en de daarbij horende doelstellingen voor emissiereductie.
Een idee dat volgens ons kan zorgen voor het vermijden van delocalisatie van bedrijven naar landen waar bijv. minder of geen emissiebeperkingen gelden. Binnen deze sectorakkoorden zou de financiële ruimte moeten ontstaan waar binnen ook de technologietransfer kan geregeld worden.
Hier zou ook kunnen gedacht worden aan sector-CDM’s in de plaats van de huidige projectgebonden CDM’s van vandaag die slechts zeer beperkt bijdragen aan emissiebeperking en al helemaal niet bijdragen aan ontwikkeling in de landen waar ze opgezet zijn.
Samen met programmatorische CDM’s , gebaseerd op nationale of regionale plannen om de bevolking in arme landen te voorzien van elektriciteit door kleine productie-eenheden gebaseerd op hernieuwbare energie, zouden zij ter vervanging kunne komen van de huidige CDM’s.

Met de focus op de discussie rond REDD (het programma rond bosbehoud en compensaties hiervoor) hadden we in de namiddag vooral contacten met vertegenwoordigers van de inheemse volkeren uit Kameroen en Congo, waarbij in de groep van deze laatsten ook partners van 11.11.11 te vinden waren. Naar aanleiding van de discussie hierover stellen zij in een gezamenlijke verklaring, die dateert van eind november 2008 en getekend werd in Kinshasa, dat de bos-en compensatiediscussie niet boven de hoofden van de 1,2 miljard mensen mag gebeuren die van en in het bos leven. Met de huidige definitie van de VN is dit niet gegarandeerd.
De Ecuadoriaanse minister voor Leefmilieu stelde haar “Socio Bosque”- project voor. Individuele boseigenaars of lokale gemeenschappen kunnen op vrijwillige basis met de regering een contract sluiten voor 20 jaar. In dit contract gaan zij akkoord om gedurende die tijdspanne het bos te bewaren. In ruil hiervoor krijgen zij een jaarlijks bedrag van 30 dollar per ha gedurende deze 20 jaar. Lokale gemeenschappen gebruiken dit geld voor investering in gemeenschappelijke sociale voorzieningen. Voorrang gaat naar de armste bevolkingsgroepen. Financiering gebeurt uit een fonds dat gespijsd wordt door diverse donoren. De kans dat dergelijk initiatief kan overgenomen worden door bijv. REDD is wellicht onbestaande.
Zoals de vertegenwoordigster van het Ecuadoriaanse Accion Ecologica, partner van 11.11.11 en bekend van de Yasuni-campagne, aanbracht: “Het is een goed project in het kader van armoedebestrijding maar helemaal geen garantie dat elders in Ecuador geen bossen worden gekapt voor ontginning. De kans dat ze in aanmerking komen voor internationale boscompensatiegelden is bijna onbestaande. Het is dan ook niet ondenkbaar dat als de financiering niet gegarandeerd is de overheid haar 20-jarige engagementen niet zal kunnen waarmaken.”

Waar hier op de conferentie vanuit de NGO-wereld wel eensgezindheid groeit is dat de boscompensaties best wegblijven uit de emissiehandel en eerder terecht moeten komen in een fonds, dat compensatie toebedeeld op basis van criteria die rekening houden met de inheemse volkeren.

Jean-Pierre De Leener

dinsdag 9 december 2008

VN-onderhandelingen in Poznan: de weg naar Kopenhagen

UNFCCC logo
Tussen 1 en 12 december zitten in Poznan (Polen) delegaties van bijna 200 landen samen op de internationale klimaatconferentie om uit te werken wat in december van vorig jaar op de conferentie van Bali (COP 13, COP=Conferences of the Parties) werd beslist. Een tussenstop in de weg naar Kopenhagen waar in december 2009 de definitieve akkoorden moeten worden beslecht voor de post-Kyoto periode of eenvoudiger gezegd de periode na 2012.

Een belangrijke tussenstop omdat de onderhandelingen gaan over financiering van de adaptatie, opname van de bossen en compensaties voor het behoud ervan, technologietransfer naar de ontwikkelingslanden...
Allemaal dingen die enorm belangrijk zijn voor ontwikkelende landen, maar tegelijk ook steeds meer geld vergen...

Het klimaatpanel van de Verenigde Naties publiceerde in november 2008 een nieuw verslag over de noodzakelijke financiering met berekening van wat nodig was voor aanpassing aan de bestaande stijging van de temperatuur en wat bijkomend nodig is om de opwarming tegen te gaan.
Voor adaptatie in ontwikkelingslanden berekende UNDP dat het hier gaat om 86 miljard US$ per jaar. Het adaptatiefonds dat sedert 2001 in de steigers staat en gevoed moet worden door een heffing op de CDM-rechten (=CO2-emissierechten) moet in Poznan zijn beslag krijgen, wil men een beetje geloofwaardig overkomen.
De bijkomende middelen die nodig zijn voor de strijd tegen de opwarming worden berekend op 200 miljard US$ per jaar waarvan 64 te besteden in ontwikkelende landen.
Mooie berekeningen , noodzakelijke berekeningen ook, maar berekeningen die nutteloos zullen blijken als de rijke noordelijke landen geen grotere inspanningen zullen doen dan vandaag om hun uitstoot te beperken.
De grootste solidariteit van Noord met Zuid is immers de beperking van eigen emissies, die vooral afkomstig zijn verbranding van fossiele energie in de productie van elektriciteit,de industrie, het transport over de weg,zee en lucht, voor verwarming...

Wanneer ik halfweg de conferentie toekom in het grijze druilerige Poznan, is men aan een rustdag toe ter gelegenheid van het islamtische offerfeest. Er zijn geen officiële vergaderingen maar wel een massa side-events .

De eerste persconferentie drukt on met de neus op de feiten. Het is er één van het Internationaal Energie Agentschap dat erop wijst dat de CO2 uitstoot tussen 1990 en 2006 gestegen is met 33% en dat als we gewoon voortdoen zoals vandaag deze nog eens zal stijgen met 45% tegen 2030 met als gevolg een stijging van 6°C en alle dramatische gevolgen vandien.
Zij pleiten voor een onmiddellijke koerswijziging richting beperking van het verbruik, omschakeling naar hernieuwbare energie maar ook richting kernenergie en opslag van de CO2-uitstoot van het groeiende aantal steenkoolcentrales over heel de wereld.
Een belangrijke boodschap met van onze kant volgende bedenking.Je kan toch onmogelijk de risico’s van kernenergie, die we zelf niet willen, gaan exporteren naar ontwikkelingslanden.
De opslag van CO2 afkomstig van steeds meer steenkoolcentrales blijft omstreden en is nog in onderzoeksfase. Daar kan je toch geen regelgeving op bouwen.
Maar dit betekent dat om hetzelfde te bereiken zonder kernenergie en koolstofopslag, je nog verder moet gaan in de vermindering van het fossiele energieverbruik.

De volgende persconferentie (elk halfuur kan je er hier wel één volgen) is er één van CAN (Climate Action Network) die milieuverenigingen groepeert samen met Greenpeace,WWF en Oxfam International. Hun boodschap luidt als volgt:
"De ontwikkelingslanden zijn boos maar vooral teleurgesteld over de eerste week onderhandelingen.Terwijl China, Mexico en Zuid-Afrika bereid zijn om interne maatregelen te nemen om de opwarming tegen te gaan blijven de noordelijke landen , die hun uitstoot zouden moeten verminderen met 25 à 40%, vasthouden aan biobrandstoffen en handel in emissierechten om hun verplichtingen te voldoen. Europa beperkt zich wellicht tot -20 % met heel veel CDM-rechten, aldus CAN. Bovendien blijft het adaptatiefonds een lege doos. Een doos die zou kunnen gevuld worden met de veiling van gratis toegewezen emissierechten, zoals het Europees Parlement schoorvoetend aanbracht."

Van Italië en Polen was het al duidelijk dat ze op de rem gingen staan. Nu ook Duitsland, om haar auto-industrie een plezier te doen, op de rem gaat staan, zal Europa (we kijken uit naar de Europese top eind deze week) spijtig genoeg opteren voor de minste inspanning.
CAN riep dan ook prompt op tot een betoging in Warschau, waar Angela Merkel een ontmoeting heeft met haar Poolse collega, om druk op de ketel te zetten en te houden.

Ik heb de indruk dat men –om de discussie over de vermindering van de eigen uitstoot niet te moeten voeren- vanuit het Noorden wil inzetten op het in werking stellen van het adaptatiefonds, het behoud van bossen (REDD-programma) en een werkagenda voor 2009 met conclusie in Kopenhagen. Obama komt immers maar in de presidentstoel op 20 januari 2009. Er wordt heel wat van verwacht, maar tot zolang wil de EU en zeker Japan zich niet te ver wagen.

Jean-Pierre De Leener

Links:

maandag 1 december 2008

FFD Doha, een warboel en dan... Pats! Toch een akkoord

Maandagavond 1 december

Er is een akkoord bereikt in Doha. De wegen van de VN zijn (af en toe een beetje) ondoorgrondelijk. Ook het diplomatencircuit kan blijkbaar niet leven zonder een portie drama.

Toen we om 8 uur maandagochtend in het conferentiecentrum aankwamen liepen daar nog wat diplomaten rond na een lange nacht onderhandelen. Moe maar tevreden zo leek het. De lange lijst knelpunten was in de late uren grotendeels weggepalaverd. In de nieuwe tekst bleef nog betwisting rond de rol van de VN in de discussie rond de financiële crisis, en over de procedure en structuur van de opvolging van de conferentie (een eventuele nieuwe opvolgingsconferentie in 2013 inbegrepen). Die punten werden rechtstreeks doorgeschoven naar het ‘politiek niveau’, een ministervergadering die om drie uur in de namiddag zou plaatsvinden.

Al bij al leek een zachte landing nabij.

Toen liep het nog even heel erg mis. De nieuwe tekst kwam blijkbaar van de facilitatoren voor de conferentie (de Egyptische en de Noorse ambassadeur) en niet van de voorzitter van de Algemene Vergadering. Die laatste was daar niet mee gediend, en liet de tekst terug intrekken (er stonden ook wel nieuwe dingen in, en de paragrafen waren allemaal van nummer veranderd). De boodschapper van de voorzitter van de Algemene Vergadering hield op de vergadering van drie uur de ministers nodeloos aan de praat, zonder in te gaan op de inhoud van de tekst. Daarna verdween hij naar een afspraak met de emir van Qatar. Dat was dan weer helemaal niet naar de zin van de ministers en van de meeste (vooral westerse) delegaties. In de vergadering zaten enkele goede bekenden: Louis Michel (eurocommissaris ontwikkelingssamenwerking), Koenders (Nederlands minister van ontwikkelingssamenwerking), en Zuid-Afrikaans minister Trevor Manuel. Tot laat in de namiddag was de chaos zowat compleet. De Europese delegaties waren ineens erg pessimistisch over de uitkomst.. Ze vreesden dat de voorzitter van de Algemene Vergadering, de Nicaraguaan D’escoto, zou aansturen op een stemming over een voor de VS onaanvaardbare tekst. Het was stilaan ook niet meer heel duidelijk wie welke problemen had met welke tekst.

D’escoto was kop van jut. De man ligt duidelijk niet goed bij de VS en vice versa. Ook de Europeanen dragen hem niet op handen. Zo hebben ze liever geen grote VN initiatieven meer onder zijn voorzitterschap, en dat duurt nog tot in september. Aan de andere kant heeft de Groep van 77 liever dat de VN belangrijke dingen op gang trekt of afhandelt voor het voorzitterschap van de G77 overgaat naar Soedan, een land dat binnen de eigen groep niet bepaald geliefd is. Ik wil maar zeggen, het is ingewikkeld ...

Om 18:30 uur begon men dan, een beetje met de dood in het hart, aan een nieuwe vergadering op ministerniveau. Twee uur later waren de hindernissen van de baan, en was de Doha conferentie gered. Of toch zo goed als...
Het blijft een beetje zoals de laatste rit in de ronde van Frankrijk . In 99% van de gevallen verandert er niets meer aan het eindresultaat, maar de bloemen worden pas aan de eindstreep uitgedeeld. Volgens insiders mogen we hier in Doha een kaarsje branden voor Koenders en Trevor Manuel die op cruciale momenten de zaak wisten te deblokkeren.

Wat moeten we denken van het bereikte akkoord?
Dat is een goede en niet zo makkelijk te beantwoorden vraag. De tekst is zeker niet sterk. Het is een verwaterde versie van het eerste voorstel dat in juli 2008 werd voorgelegd. Zelfs vergeleken met het Europese standpunt dat op 11 november werd vrijgegeven is dit geen vooruitgang. Belastingparadijzen komen niet aan bod, de band met het werk rond de klimaatverandering is maar losjes. Alle formuleringen die suggereerden dat er een grondige hervorming van het gangbare beleid nodig was werden weggezuiverd. Kritiek op of de vraag naar structuren werd consequent omgezet in een vraag naar andere ‘processen’. Een buitenstaander merkt het nauwelijks, maar in dit kader zijn dat grote sprongen.

Ook vanuit onze eigen 11.11.11-onderwerpen blijven we grotendeels op onze honger zitten. Het officiële document spreekt wel over innoverende financiering maar helemaal niet over de tobintax. Een echte kritiek op het falende beleid van de heersende instellingen zal je niet in het document vinden. En belangrijke beslissingen over de opvolging van de conferentie worden blijkbaar verschoven naar de 'post-Bush periode'.

Als je wat door de slappe formuleringen heen kan kijken zijn er ook pluspunten. Volgens de experts hier komt het thema gender vrij goed aan bod. In het hoofdstuk over belastingen zit toch een vraag naar versterking van het VN Tax Comitee. Het is een heel zwakke vraag, maar alleen al de vermelding van het Tax Comitee is ook volgens de mensen van het Tax Justice Network eigenlijk al een kleine overwinning. Er komt wel geen VN-top over de nieuwe financiële architectuur, maar de VN mag wel een ‘conferentie op het hoogste niveau bijeenroepen over de economische en financiële crisis, en de impact daarvan op ontwikkelingslanden’. Dat betekent dat de VN toch een stuk(je) mandaat krijgt om op hoog niveau rond de financiële crisis te werken. En zo zijn er nog wel lichtpuntjes.

Een gedetailleerde beoordeling maak ik één van de volgende dagen, als de rook wat van het slagveld is weggetrokken, en we de winst-en verliespunten wat nauwkeuriger kunnen afwegen.

Maar heel ruw samengevat zou ik zeggen: een verwaterde tekst. Doorsnee VN-spul met behoud van het Monterrey kader, enkele nieuwe thema’s en enkele positieve punten. Gemengde gevoelens dus.
Een ding is wel zeker, dit pakket weegt niet op tegen de problemen en uitdagingen die zich nu en in de komende jaren aandienen. Daarvoor zal men (en het wordt hoog tijd om daar eens goed over na te denken) uit een ander vaatje moeten tappen.

En... als ik overmorgen een een flinke pint Belgisch bier door mijn keelgat giet , zal ik er stiekem toch wel van genieten dat de Belgische overheid zich officieel en in het publiek gunstig heeft uitgelaten over innoverende financiering en daarbij de belasting op munttransacties heeft vermeld. Het is een primeur.

Rudy De Meyer