FFD Doha, een warboel en dan... Pats! Toch een akkoord

Maandagavond 1 december

Er is een akkoord bereikt in Doha. De wegen van de VN zijn (af en toe een beetje) ondoorgrondelijk. Ook het diplomatencircuit kan blijkbaar niet leven zonder een portie drama.

Toen we om 8 uur maandagochtend in het conferentiecentrum aankwamen liepen daar nog wat diplomaten rond na een lange nacht onderhandelen. Moe maar tevreden zo leek het. De lange lijst knelpunten was in de late uren grotendeels weggepalaverd. In de nieuwe tekst bleef nog betwisting rond de rol van de VN in de discussie rond de financiële crisis, en over de procedure en structuur van de opvolging van de conferentie (een eventuele nieuwe opvolgingsconferentie in 2013 inbegrepen). Die punten werden rechtstreeks doorgeschoven naar het ‘politiek niveau’, een ministervergadering die om drie uur in de namiddag zou plaatsvinden.

Al bij al leek een zachte landing nabij.

Toen liep het nog even heel erg mis. De nieuwe tekst kwam blijkbaar van de facilitatoren voor de conferentie (de Egyptische en de Noorse ambassadeur) en niet van de voorzitter van de Algemene Vergadering. Die laatste was daar niet mee gediend, en liet de tekst terug intrekken (er stonden ook wel nieuwe dingen in, en de paragrafen waren allemaal van nummer veranderd). De boodschapper van de voorzitter van de Algemene Vergadering hield op de vergadering van drie uur de ministers nodeloos aan de praat, zonder in te gaan op de inhoud van de tekst. Daarna verdween hij naar een afspraak met de emir van Qatar. Dat was dan weer helemaal niet naar de zin van de ministers en van de meeste (vooral westerse) delegaties. In de vergadering zaten enkele goede bekenden: Louis Michel (eurocommissaris ontwikkelingssamenwerking), Koenders (Nederlands minister van ontwikkelingssamenwerking), en Zuid-Afrikaans minister Trevor Manuel. Tot laat in de namiddag was de chaos zowat compleet. De Europese delegaties waren ineens erg pessimistisch over de uitkomst.. Ze vreesden dat de voorzitter van de Algemene Vergadering, de Nicaraguaan D’escoto, zou aansturen op een stemming over een voor de VS onaanvaardbare tekst. Het was stilaan ook niet meer heel duidelijk wie welke problemen had met welke tekst.

D’escoto was kop van jut. De man ligt duidelijk niet goed bij de VS en vice versa. Ook de Europeanen dragen hem niet op handen. Zo hebben ze liever geen grote VN initiatieven meer onder zijn voorzitterschap, en dat duurt nog tot in september. Aan de andere kant heeft de Groep van 77 liever dat de VN belangrijke dingen op gang trekt of afhandelt voor het voorzitterschap van de G77 overgaat naar Soedan, een land dat binnen de eigen groep niet bepaald geliefd is. Ik wil maar zeggen, het is ingewikkeld ...

Om 18:30 uur begon men dan, een beetje met de dood in het hart, aan een nieuwe vergadering op ministerniveau. Twee uur later waren de hindernissen van de baan, en was de Doha conferentie gered. Of toch zo goed als...
Het blijft een beetje zoals de laatste rit in de ronde van Frankrijk . In 99% van de gevallen verandert er niets meer aan het eindresultaat, maar de bloemen worden pas aan de eindstreep uitgedeeld. Volgens insiders mogen we hier in Doha een kaarsje branden voor Koenders en Trevor Manuel die op cruciale momenten de zaak wisten te deblokkeren.

Wat moeten we denken van het bereikte akkoord?
Dat is een goede en niet zo makkelijk te beantwoorden vraag. De tekst is zeker niet sterk. Het is een verwaterde versie van het eerste voorstel dat in juli 2008 werd voorgelegd. Zelfs vergeleken met het Europese standpunt dat op 11 november werd vrijgegeven is dit geen vooruitgang. Belastingparadijzen komen niet aan bod, de band met het werk rond de klimaatverandering is maar losjes. Alle formuleringen die suggereerden dat er een grondige hervorming van het gangbare beleid nodig was werden weggezuiverd. Kritiek op of de vraag naar structuren werd consequent omgezet in een vraag naar andere ‘processen’. Een buitenstaander merkt het nauwelijks, maar in dit kader zijn dat grote sprongen.

Ook vanuit onze eigen 11.11.11-onderwerpen blijven we grotendeels op onze honger zitten. Het officiële document spreekt wel over innoverende financiering maar helemaal niet over de tobintax. Een echte kritiek op het falende beleid van de heersende instellingen zal je niet in het document vinden. En belangrijke beslissingen over de opvolging van de conferentie worden blijkbaar verschoven naar de 'post-Bush periode'.

Als je wat door de slappe formuleringen heen kan kijken zijn er ook pluspunten. Volgens de experts hier komt het thema gender vrij goed aan bod. In het hoofdstuk over belastingen zit toch een vraag naar versterking van het VN Tax Comitee. Het is een heel zwakke vraag, maar alleen al de vermelding van het Tax Comitee is ook volgens de mensen van het Tax Justice Network eigenlijk al een kleine overwinning. Er komt wel geen VN-top over de nieuwe financiële architectuur, maar de VN mag wel een ‘conferentie op het hoogste niveau bijeenroepen over de economische en financiële crisis, en de impact daarvan op ontwikkelingslanden’. Dat betekent dat de VN toch een stuk(je) mandaat krijgt om op hoog niveau rond de financiële crisis te werken. En zo zijn er nog wel lichtpuntjes.

Een gedetailleerde beoordeling maak ik één van de volgende dagen, als de rook wat van het slagveld is weggetrokken, en we de winst-en verliespunten wat nauwkeuriger kunnen afwegen.

Maar heel ruw samengevat zou ik zeggen: een verwaterde tekst. Doorsnee VN-spul met behoud van het Monterrey kader, enkele nieuwe thema’s en enkele positieve punten. Gemengde gevoelens dus.
Een ding is wel zeker, dit pakket weegt niet op tegen de problemen en uitdagingen die zich nu en in de komende jaren aandienen. Daarvoor zal men (en het wordt hoog tijd om daar eens goed over na te denken) uit een ander vaatje moeten tappen.

En... als ik overmorgen een een flinke pint Belgisch bier door mijn keelgat giet , zal ik er stiekem toch wel van genieten dat de Belgische overheid zich officieel en in het publiek gunstig heeft uitgelaten over innoverende financiering en daarbij de belasting op munttransacties heeft vermeld. Het is een primeur.

Rudy De Meyer