maandag 15 september 2008

Burundi: slot

13 september - Vandaag trekken we naar het terrein, samen met onze partnerorganisatie OAP. Een organisatie met opnieuw een sterke leidster – Pascasie Kana – die onder andere investeert in het bouwen van scholen, in alfabetisatie en vulgarisering van basisdemocratie. Pascasie slaagt er ook in, vanuit dit werk aan de basis, politieke aanbevelingen te maken naar de Burundese overheid en verliest nooit het structurele aspect uit het oog. Maar het blijft een wat uitzonderlijke partner in ons pakket. In de taakverdeling die we hebben met onze leden is dit eerder een partner die door onze lidorganisaties kan gesteund worden. Om als ngo erkend te worden in Burundi moesten we echter een deel van onze middelen investeren in dit echte basiswerk.

Onze eerste stop is in Bujumbura Rurale, een heel stuk in de heuvels. We krijgen een mooi zicht op de stad en het meer, maar het wordt ook erg fris. We gaan er op deze zaterdagochtend kijken naar een alfabetisatiseringsproject. Vrouwen van allerlei leeftijden – sommigen hebben hun baby’s bij, leert men lezen en schrijven. Al versta ik er niets van omdat de lessen gegeven worden in de lokale taal Kirundi, ben ik ongelooflijk geboeid door de lerares die met een ongezien enthousiasme les geeft. Het is een Burundese vrijwilligster uit het dorp die er de hele klas bij betrekt. Vooraan zitten ook twee mannen. Regelmatig zijn ze de kop van jut. De vrouwen hebben er duidelijk plezier in dat ze hier in de meerderheid zijn en ook meestal sneller de antwoorden weten. De mannen dragen hun lot met humor.

We trekken verder de heuvels in om naar een andere les te gaan. Ze gaat over decentralisatie. In theorie is het bestuur in Burundi decentraliseerd, wat betekent dat er een belangrijke rol wordt toebedeeld aan de lokale besturen. Burundi bestaat grotendeels uit heuvels (meer dan 2000) en elk van hen vormt een bestuurseenheid. Per heuvel zijn er dus verkozenen sinds 2005 en vandaag worden de heuvels van twee districten samengebracht om te praten over hun verwezelijkingen en de problemen die ze tegenkomen. Als we eerlijk zijn is het een les in democratie, voor alle bestuurders is het de eerste ervaring als verkozenen van hun heuvel. OAP brengt ze samen en vraagt hen wat ze beloofd hebben tijdens hun verkiezingscampagne en of ze dat gerealiseerd hebben. Eén van de belangrijkste zaken die ze moeten leren is dat ze niet alleen “chef” zijn, maar ook hun kiezers vertegenwoordigen. Sommigen hebben duidelijk boven hun stand beloofd: scholen, drinkbaar water, bruggen. Redelijk onrealistisch, zeker nu blijkt dat een deel(tje) van de macht wel gedecentraliseerd is, maar dat de middelen totaal niet volgen. Eén van de begeleiders fluistert me bij de vertaling naar het Frans lachend toe: “ die zullen bij het einde van hun termijn weggejaagd worden”. De man in kwestie hoort het en zegt snel, “maar ik heb beloofd dat OAP dit allemaal komt verwezelijken”. Hilariteit in de zaal, OAP heeft al erg veel werk gedaan in deze regio, maar kan natuurlijk niet de beloften van anderen zomaar nakomen. Anderen hebben realistische doelstellingen: hun gemeenschap beschermen tegen recrutering van rebellen. Eén van de leiders getuigt hoe hij, telkens de rebellenleiders komen ronselen, hij ze te woord staat en hen uitlegt dat er in hun gemeenschap geen misdadigers zitten. Op die manier leveren ze geen rebellen en blijft het relatief kalm op de heuvel. Een dappere man. Een vrouw heeft beloofd op te komen voor de vrouwen in haar gemeenschap. Ook zij haalt zichtbare resultaten, door de vrouwen volop te betrekken bij het uittekenen van haar beleid. Al bij al bemoedigende resultaten in deze democratie. Al is de sessie waarin de problemen waarmee ze geconfronteerd worden erg uitgebreid: gebrek aan veiligheid, geen middelen van de centrale overheid, straffeloosheid, corruptie, etc. Maar zoals de begeleider zegt: het is een taak van de civiele maatschappij om de centrale regering op hun verantwoordelijkheid te wijzen, wij moeten doen wat in onze handen ligt. Iedereen beaamt en gaat verder op zoek naar oplossingen.

Nadien nemen we met zijn allen een maaltijd met drank. OAP betaalt dit voor iedereen en vindt het erg belangrijk dat de deelnemers niet alleen samenzitten om les te volgen, maar ook informeel ervaringen uitwisselen. Het is ook hun manier om hen te stimuleren vol te houden in de barre omstandigheden. In normale omstandigheden krijgen de verkozenen enkel een stuk zeep (!) Dat deze mensen toch blijven volhouden vervult me met hoop. Enkel door sterke wil zal de democratisering hier vanuit de basis uiteindelijk toch ingang vinden, besluit Pascasie Kana. Ik geloof haar.

Om 16u zit onze reis er op. Vanavond eten, mails checken en nadien zo vroeg in mogelijk in bed. Morgen zitten we nog samen voor een evalutatie. Vlak voor we naar huis vliegen, staat er nog een uitstap naar het Taganyikameer op het programma. Ik kijk er naar uit, want het is een boeiende, maar ook vermoeiende trip geweest.

Bogdan Vanden Berghe