Rwanda: deel 2

10 september – Na de terreinbezoeken van de afgelopen dagen, staat er vandaag een “saaie” bureaudag op het programma ...
De voorbije jaren besloot 11.11.11 om haar werking meer te concentreren, zowel geografisch (aanwezig in minder landen en regio’s) als qua thema’s. Op die manier proberen we meer impact te hebben. Maar daardoor hebben we een aantal overeenkomsten met partners moeten stopzetten. Dit had natuurlijk niets met functioneringsproblemen te maken. We hebben dan ook steeds gezocht naar een gestage afbouw van de financiering of beter nog naar steun vanuit andere organisaties.

Dit proces is nu min of meer afgerond, waardoor we nu minder partners hebben, die we ook iets meer geld kunnen geven. We moeten samenzitten met al onze partners in Kigali om afspraken te maken over deze nieuwe keuzes en over hun praktische werking. Bij één van de partners hebben we problemen vastgesteld en die moeten besproken worden. Dat is nooit leuk. We moeten daar eerlijk in zijn, deze partners zijn enorm afhankelijk van ons en als we dan problemen aankaarten, verwachten zij altijd het ergste, namelijk dat de financiering zal wegvallen.

Als de problemen onoplosbaar zijn, zijn we ook genoodzaakt om dat te doen, maar nooit zonder eerst naar oplossingen te zoeken.
Gelukkig blijkt het in dit geval nogal mee te vallen. Er is duidelijk een gebrek aan capaciteit om de financiën te beheersen, waardoor een aantal rekeningen uit het verleden niet kloppen. Maar intussen is een auditor aangesteld die ons een verslag zal brengen over de werking van vorig jaar en werd ook een nieuwe financiële verantwoordelijke aangesteld. We besluiten ze nog een voorwaardelijke kans te geven, met wat extra begeleiding. In het verleden hebben we af en toe al wel moeilijkere beslissingen moeten nemen en dat is dan erg pijnlijk voor beide partijen.

De andere bezoeken aan partners waren ook eerder van institutionele aard. We moeten vaststellen dat onze partners op dat vlak goed scoren hier in Rwanda. Net zoals de overheid is de laatste jaren duidelijk heel wat capaciteit opgebouwd om de gelden die hier toekomen op een redelijk efficiënte manier om te zetten in resultaten. Niet voor niets is Rwanda één van de lievelingen van de donoren en worden ze dikwijls als voorbeeld naar voren geschoven.

Toch is er een belangrijke bedenking bij het succesverhaal van dit land. De gesmeerde ontwikkelingsmachine is hier gekoppeld aan een wel erg broze democratie. Volgende week vinden hier verkiezingen plaats en hoewel er thema’s voor het rapen liggen om stemmen te winnen, is er nauwelijks iets te merken van de campagne. Zeker bij de allerarmsten zijn er stemmen te winnen, als je het mij vraagt. De kloof tussen rijk en arm wordt groter in dit land. Dat wordt gemeten met de zogenaamde Gini-coëfficient en de laatste jaren evolueert die dus niet in de goede richting. Op één of andere manier komt die efficiënte hulp niet voldoende bij de allerarmsten.

In Kigali – ik beschreef in een vorig bericht al hoe indrukwekkend de stad geëvolueerd was – worden momenteel de “slum-bewoners” massaal van hun woonplaats verwijderd om nieuwe bouwprojecten op te zetten. Ik kan me niet voorstellen dat Belgische politici zulke acties zouden ondernemen nauwelijks een week voor de verkiezingen. Hier wordt er door de verschillende politieke partijen met geen woord over gerept.
De beperkte debatruimte – al dan niet opgelegd – kan op termijn de achillespees van Rwanda worden. Het voorbeeld over de volksverhuizingen in de stad is relatief onschuldig ten opzichte van de wonden die nog steeds aan het helen zijn na de genocide. De lauwe politieke campagne weerspiegelt volgens mij niet wat er hierrond nog leeft in deze samenleving. Ongetwijfeld heeft een sterk leiderschap hier ontwikkelingsresultaten opgebracht, maar zonder meer politiek debat zal de machine op een bepaald moment stevig gaan sputteren.

Vanuit de civiele maatschappij moeten we de debatruimte volop benutten en verder uitbreiden, maar dat is niet gemakkelijk. Over deze en andere bedenkingen hebben we vandaag een interessant gesprek met de Belgische ambassade. Het valt me op hoe gedreven zij hier ter plekke met hun job bezig zijn, ondanks de soms moeilijke werkomstandigheden.

’s Avonds is er een kleine bijeenkomst gepland met al onze partnerorganisaties en collega’s van Barbara Vandevelde. Zij heeft vanuit Bujumbura 2,5 jaar gewerkt voor 11.11.11 en wordt vervangen door Eva Palmans. Het is een ontroerend afscheid. Ook de partners waarmee we om inhoudelijke redenen stoppen zijn volop aanwezig. Barbara heeft – ondanks moeilijke beslissingen bij sommige partners – hier duidelijk sterk werk neergezet.

Bogdan Vanden Berghe